سَیِّدِنا وَ نَبِیِّنا مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللّهِ وَ خاتَمِ النَّبِیّینَ وَ اِلی مَوْلانا وَ مَوْلَی الْمُوَحِّدینَ عَلِیٍّ اَمیرِ الْمُؤْمِنینَ وَ اِلی بِضْعَةِ الْمُصْطَفی وَ بَهْجَةِ قَلْبِهِ سَیِّدَةِ نِساءِ الْعالَمینَ وَ اِلی سَیِّدَیْ شَبابِ اَهْلِ الْجَنَّةِ، السِبْطَیْنِ، الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ وَ اِلَی الاَْئِمَّةِ التِّسْعَةِ الْمَعْصُومینَ الْمُکَرَّمینَ مِنْ وُلْدِ الْحُسَیْنِ لاسِیَّما بَقِیَّةِ اللّهِ فِی الاَْرَضینَ وَ وارِثِ عُلُومِ الاَْنْبِیاءِ وَ الْمُرْسَلینَ، الْمُعَدِّ لِقَطْعِ دابِرِالظَّلَمَةِ وَ الْمُدَّخِرِ لاِِحْیاءِ الْفَرائِضِ وَ مَعالِمِ الدّینِ ، الْحُجَّةِ بْنِ الْحَسَنِ صاحِبِ الْعَصْرِ وَ الزَّمانِ عَجَّلَ اللّهُ تَعالی فَرَجَهُ الشَّریفَ فَیا مُعِزَّ الاَْوْلِیاءَ وَ یا مُذِلَّ الاَْعْداءِ اَیُّهَا السَّبَبُ الْمُتَّصِلُ بَیْنَ الاَْرْضِ وَ السَّماءِ قَدْ مَسَّنا وَ اَهْلَنَا الضُّرَّ فی غَیْبَتِکَ وَ فِراقِکَ وَ جِئْنا بِبِضاعَةٍ مُزْجاةٍ مِنْ وِلائِکَ وَ مَحَبَّتِکَ فَاَوْفِ لَنَا الْکَیْلَ مِنْ مَنِّکَ وَ فَضْلِکَ وَ تَصَدَّقْ عَلَیْنا بِنَظْرَةِ رَحْمَةٍ مِنْکَ اِنّا نَریکَ مِنَ الْمُحْسِنینَ

ص:2

بِسْمِ اللّه ِ الرَّحْمنِ الرَّحیم

12 ویژگی منحصر بفرد در آثار مکتوب مؤسسه

قرآنی تفسیر جوان

1 اعراب گذاری کامل «همه» آیات، روایات و کلمه های عربی .

2 طرح جلد ابداعی و گرافیکی جدید متناسب با«جمعیت هدف هر کتاب».

3 صفحه آرایی شعرگونه و چشم نواز تا خواننده به دلیل پرش مرتب چشم «خسته» نشود.

4 آزاد بودن «هرگونه نسخه برداری» و چاپ از روی آثار مکتوب و کپی رایت نرم افزارها.

5 همه محصولات مؤسسه پس از فروش و استفاده، حتی اگر آسیب دیده باشد، «پس گرفته می شود».

6 فروش اقساطی به قیمت نقد و با تعیین اقساط

(723)

«توسط خریدار».

7 امضای «حداقل یک مجتهد جامع الشرایط» به نشانه تأیید محتوا قبل از چاپ اخذ می شود.

8 آثار مؤسسه به افراد بی بضاعت به طور «رایگان» تقدیم می گردد.

9 همه «آموزش های تخصصی قرآنی» گروه مؤسسات قرآنی تفسیر جوان «رایگان» است.

10 برای هیچ یک از آثار، حق التألیف دریافت نمی شود.

11 تنوع تخصصی محصولات متناسب «با جامعه هدف یعنی کودک، نوجوان، جوان، زنان، خانواده و مساجد».

12 نشر نهایی آثار پس از نشر آزمایشی و موفقیت در طرح پایلوت (Pilot Plan) در «جمعیت مخاطب هدف» صورت می گیرد.

در صورتی که هر کس از صدراسلام تا سال 1420 هجری قمری

(724)

(سال تأسیس مؤسسه قرآنی تفسیرجوان) یک نمونه کتاب قرآنی را با جمع «12 ویژگی» مذکور، به این مؤسسه ارائه دهد، برای هموطنان داخل کشور مبلغ «000/000/10 تومان» و برای افراد مقیم خارج از کشور مبلغ «000/10 دلار» جایزه به عنوان حق الکشف تعلق می گیرد.

(قیمت گذاری کل محصولات مؤسسه برمبنای 12 ویژگی اشاره شده،

انجام می شود)

دکتر محمد بیستونی

رئیس هیئت مدیره گروه مؤسسات قرآنی تفسیر جوان شامل:

[مؤسسه قرآنی قصص(تخصصی کودکان)،مؤسسه قرآنی نورپیامبران(تخصصی نوجوانان)، مؤسسه قرآنی تفسیر جوان (تخصصی جوانان)، مؤسسه قرآنی رضوان (تخصصی زنان)، مؤسسه قرآنی شعیب نبی اللّه (تخصصی خانواده)،مؤسسه قرآنی مساجد جوان (تخصصی مساجد)، مؤسسه قرآنی انعام الهی (تخصصی تغذیه، گلها و گیاهان دارویی)، مؤسسه طب قرآنی مائده طلایی (تخصصی طب سنتی باآموزه های قرآنی) مؤسسه قرآنی و علم زندگی (تخصصی

(725)

اعجاز علمی قرآن) ،مؤسسه خیریه عاطفه (تخصصی احداث کتابخانه، مراکز ورزشی و غسالخانه در روستاها و مناطق محروم)]

ص:3

ص:4

در همین راستا جناب آقای دکتر محمد بیستونی مسئول محترم مؤسسه قرآنی تفسیر جوان که اینجانب مدت 10 سال در جریان فعالیتهای خوب ایشان در عرصه پژوهش های موضوعی قرآنی می باشم و قبلاً تفسیر نمونه را در یک مجموعه تحت عنوان «تفسیر جوان» خلاصه، ساده سازی و منتشر نموده است، اخیرا مطالب تفسیر نمونه را در یک مجموعه تحت عنوان «تفسیر نوجوان» با تکیه بر آیات متناسب با گروه سنی یادشده، گزینش و ساده سازی نموده است که در نوع خود بسیار جالب می باشد.

امیدوارم نوجوانان عزیز و خانواده محترم آنها از این سفره معنوی و پربرکت که خوشبختی و سعادت دنیا و آخرت آنها را به همراه دارد، حداکثر استفاده را بنمایند.ناصر مکارم شیرازی

(9) 1/12/85

(10)

ص:6

اِلَیْنا: به سوی ما

وَ اُنْزِلَ: و نازل شده

اِلَیْکُمْ: به سوی شما

وَ اِلهُنا: و خدای ما

وَ اِلهُکُمْ: و خدای شما

واحِدٌ: یکی است

وَ نَحْنُ: و ما

لَهُ: برای ما

مُسْلِمُونَ: تسلیم هستیم.

58 وَ الَّذینَ امَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ لَنُبَوِّئَنَّهُمْ

(12) جلد 21 سوره عنکبوت

مِنَ الْجَنَّةِ غُرَفا تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الاَْنْهارُ خالِدینَ فیها نِعْمَ اَجْرُ الْعامِلینَ

وَ الَّذینَ: و کسانی که

امَنُوا: ایمان آوردند

وَ عَمِلُوا: و انجام دادند

الصّالِحاتِ: عمل صالح

ص:8

لَنُبَوِّئَنَّهُمْ: حتما جای می دهیم به آن ها

مِنَ الْجَنَّةِ: در بهشت،

غُرَفا: غرفه هایی که

تَجْری: جاری است

مِنْ تَحْتِهَا: از زیر آن

الاَْنْهارُ: نهرها، رودها

خالِدینَ: که جاودانند

فیها: در آن

سوره عنکبوت لغات و مفاهیم قرآن کریم (13)

نِعْمَ: چه نیکوست

اَجْرُ: پاداش

الْعامِلینَ: عمل کنندگان.

60 وَ کَاَیِّنْ مِنْ دابَّةٍ لا تَحْمِلُ رِزْقَهَا اللّهُ یَرْزُقُها وَ اِیّاکُمْ وَ هُوَ السَّمیعُ الْعَلیمُ

وَ کَاَیِّنْ: و چه بسیار

مِنْ دابَّةٍ: از جنبندگانی که

لا تَحْمِلُ: (نمی توانند) حمل کنند

ص:9

رِزْقَهَا: روزی خود را،

اللّهُ: خداوند

یَرْزُقُها: روزی می دهد به آن ها

وَ اِیّاکُمْ: و به شما،

وَ هُوَ: و او

(14) جلد 21 سوره عنکبوت

السَّمیعُ: شنوای

الْعَلیمُ: داناست.

64 وَ ما هذِهِ الْحَیوةُ الدُّنْیا اِلاّ لَهْوٌ وَ لَعِبٌ وَ اِنَّ الدّارَ الاْخِرَةَ لَهِیَ الْحَیَوانُ لَوْ کانُوا یَعْلَمُونَ

وَ ما: و نیست

هذِهِ: این

الْحَیوةُ: زندگی

الدُّنْیا: دنیا

اِلاّ: مگر

لَهْوٌ: سرگرمی

وَ لَعِبٌ: و بازی،

ص:10

وَ اِنَّ: و به درستی که

الدّارَ: سرای

سوره عنکبوت لغات و مفاهیم قرآن کریم (15)

الاْخِرَةَ: آخرت

لَهِیَ: آن است

الْحَیَوانُ: زندگانی (حقیقی)

لَوْ: اگر

کانُوا یَعْلَمُونَ: می دانستند.

65 فَاِذا رَکِبُوا فِی الْفُلْکِ دَعَوُا اللّهَ مُخْلِصینَ لَهُ الدّینَ فَلَمّا نَجّیهُمْ اِلَی الْبَرِّ اِذا هُمْ یُشْرِکُونَ

فَاِذا: پس هنگامی که

رَکِبُوا: سوار شدند

فِی: در

الْفُلْکِ: کشتی

دَعَوُا: می خوانند

اللّهَ: خدا را

(16) جلد 21 سوره عنکبوت

مُخْلِصینَ: با اخلاص

ص:11

لَهُ: برای او

الدّینَ: دین را

فَلَمّا: پس هنگامی که

نَجّیهُمْ: نجات داد آن ها را

اِلَی: به سوی

الْبَرِّ: خشکی

اِذا: ناگاه

هُمْ: آن ها

یُشْرِکُونَ: شرک می ورزند.

سوره عنکبوت لغات و مفاهیم قرآن کریم (17)

ص:12

سَیَغْلِبُونَ: به زودی غلبه خواهند کرد.

4 فی بِضْعِ سِنینَ لِلّهِ الاَْمْرُ مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ بَعْدُ وَ یَوْمَئِذٍ یَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ

فی: در

بِضْعِ: چند

سِنینَ: سال.

لِلّهِ: برای خداست

الاَْمْرُ: کار، آمر

مِنْ قَبْلُ: چه قبل از (پیروزی)

وَ مِنْ بَعْدُ: و چه بعد از (پیروزی)

سوره روم لغات و مفاهیم قرآن کریم (19)

وَ یَوْمَئِذٍ: و در آن روز

یَفْرَحُ: شاد می شوند

الْمُؤْمِنُونَ: مؤمنان.

5 بِنَصْرِ اللّهِ یَنْصُرُ مَنْ یَشاءُ وَ هُوَ الْعَزیزُ الرَّحیمُ

ص:14

بِنَصْرِ: به (سبب) یاری

اللّهِ: خداوند.

یَنْصُرُ: یاری می دهد

مَنْ: هر که را

یَشاءُ: بخواهد،

وَ: و

هُوَ: او

الْعَزیزُ: شکست ناپذیر

(20) جلد 21 سوره روم

الرَّحیمُ: مهربان است.

6 وَعْدَ اللّهِ لا یُخْلِفُ اللّهُ وَعْدَهُ وَ لکِنَّ اَکْثَرَ النّاسِ لا یَعْلَمُونَ

وَعْدَ: وعده

ص:15

اللّهِ: خداست،

لا یُخْلِفُ: خلاف نمی کند

اللّهُ: خدا

وَعْدَهُ: از وعده اش،

وَ لکِنَّ: ولیکن

اَکْثَرَ: بیشتر

النّاسِ: مردم

لا یَعْلَمُونَ: نمی دانند.

سوره روم لغات و مفاهیم قرآن کریم (21)

7 یَعْلَمُونَ ظاهِرا مِنَ الْحَیوةِ الدُّنْیا وَ هُمْ عَنِ الاْخِرَةِ هُمْ غافِلُونَ

یَعْلَمُونَ: می دانند، می شناسند

ظاهِرا: ظاهری

مِنَ الْحَیوةِ: از زندگی

الدُّنْیا: دنیا

وَ هُمْ: و ایشان

عَنِ الاْخِرَةِ: از آخرت

هُمْ غافِلُونَ: ایشانند بی خبران

8 اَوَ لَمْ یَتَفَکَّروُا فی اَنْفُسِهِمْ ما خَلَقَ اللّهُ السَّمواتِ وَ الاَْرْضَ وَ ما بَیْنَهُما اِلاّ بِالْحَقِّ وَ اَجَلٍ

ص:16

مُسَمًّی وَ اِنَّ کَثیرا مِنَ النّاسِ بِلِقاءِ رَبِّهِمْ لَکافِروُنَ

اَوَ: آیا و

(22) جلد 21 سوره روم

لَمْ یَتَفَکَّروُا: تفکّر نکردند

فی اَنْفُسِهِمْ: در نفس خودشان؟

ما خَلَقَ: که خلق نکرده

اللّهُ: خداوند

السَّمواتِ: آسمان ها

وَ الاَْرْضَ: و زمین را

وَ ما: و آن چه

بَیْنَهُما: بین آن هاست

اِلاّ بِالْحَقِّ: مگر به حق

وَ اَجَلٍ: و تا مدّتی

مُسَمًّی: معیّن؟

وَ اِنَّ: و همانا

کَثیرا: بسیاری

مِنَ النّاسِ: از مردم

سوره روم لغات و مفاهیم قرآن کریم (23)

بِلِقاءِ: دیدار، ملاقات

ص:17

رَبِّهِمْ: پروردگارشان را

لَکافِروُنَ: کافرند، منکرند.

9 اَوَ لَمْ یَسیروُا فِی الاَْرْضِ فَیَنْظُروُا کَیْفَ کانَ عاقِبَةُ الَّذینَ مِنْ قَبْلِهِمْ کانُوا اَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَ اَثاروُا الاَْرْضَ وَ عَمَروُها اَکْثَرَ مِمّا عَمَروُها وَ جاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَیِّناتِ فَما کانَ اللّهُ لِیَظْلِمَهُمْ وَ لکِنْ کانُوا اَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ

اَوَ: آیا و

لَمْ یَسیروُا: سیر نکردند

فِی الاَْرْضِ: در زمین

فَیَنْظُروُا: پس ببینند

کَیْفَ کانَ: چگونه شد

(24) جلد 21 سوره روم

عاقِبَةُ: عاقبت

الَّذینَ: کسانی که

مِنْ قَبْلِهِمْ: قبل از آن ها بودند؟

کانُوا: بودند

ص:18

اَشَدَّ: شدیدتر

مِنْهُمْ: از ایشان

قُوَّةً: از نظر نیرو

وَ اَثاروُا: و زیر و رو کردند

الاَْرْضَ: زمین را

وَ عَمَروُها: و آبادش نمودند

اَکْثَرَ مِمّا: بیشتر از آن چه

عَمَروُها: آباد کردند آن ها

وَ جاءَتْهُمْ: و آوردند ایشان را

رُسُلُهُمْ: پیامبرانشان

سوره روم لغات و مفاهیم قرآن کریم (25)

بِالْبَیِّناتِ: دلائل روشن،

فَما کانَ: پس (بر آن) نبود

اللّهُ: خداوند

لِیَظْلِمَهُمْ: تا ظلم کند به آن ها

وَ لکِنْ: ولیکن

کانُوا اَنْفُسَهُمْ: خودشان

یَظْلِمُونَ: ستم می کردند.

ص:19

10 ثُمَّ کانَ عاقِبَةَ الَّذینَ اَساؤُا السُّوآای اَنْ کَذَّبُوا بِاآیاتِ اللّهِ وَ کانُوا بِها یَسْتَهْزِؤوُنَ

ثُمَّ کانَ: سپس (این) شد

عاقِبَةَ: عاقبت، سرانجام

الَّذینَ: کسانی که

اَساؤُا: بدی کردند

السُّوآای: به بدترین وجه

(26) جلد 21 سوره روم

اَنْ کَذَّبُوا: این که تکذیب نمودند

بِآیاتِ اللّهِ: آیات خدا را

وَ کانُوا بِها: و آن را

یَسْتَهْزِؤوُنَ: مسخره می کردند.

11 اَللّهُ یَبْدَؤُاالْخَلْقَ ثُمَّ یُعیدُهُ ثُمَ اِلَیْهِ تُرْجَعُونَ

اَللّهُ: خداوند

یَبْدَؤُا: آغاز می کند

الْخَلْقَ: آفرینش را

ثُمَّ: سپس

یُعیدُهُ: بازمی گرداند آن را

ثُمَّ: سپس

ص:20

اِلَیْهِ: به سوی او

تُرْجَعُونَ: بازگردانده می شوید.

سوره روم لغات و مفاهیم قرآن کریم (27)

14 وَ یَوْمَ تَقُومُ السّاعَةُ یَوْمَئِذٍ یَتَفَرَّقُونَ

وَ یَوْمَ: و روزی که

تَقُومُ: برپا می شود

السّاعَةُ: قیامت،

یَوْمَئِذٍ: در آن روز

یَتَفَرَّقُونَ: جدا می شوند (بهشتیان و جهنمیان).

15 فَاَمَّا الَّذینَ امَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ فَهُمْ فی رَوْضَةٍ یُحْبَروُنَ

فَاَمَّا: پس امّا

الَّذینَ: آنان که

امَنُوا: ایمان آوردند

ص:21

وَ عَمِلُوا: و انجام دادند

(28) جلد 21 سوره روم

الصّالِحاتِ: عمل صالح

فَهُمْ: پس ایشان

فی رَوْضَةٍ: در گلستانی

یُحْبَروُنَ: شادمان می گردند.

16 وَ اَمَّا الَّذینَ کَفَروُا وَ کَذَّبُوا بِآیاتِنا وَ لِقاءِ الاْخِرَةِ فَاوُلئِکَ فِی الْعَذابِ مُحْضَروُنَ

وَ اَمَّا: و امّا

الَّذینَ: کسانی که

کَفَروُا: کافر شدند

وَ کَذَّبُوا: و تکذیب نمودند

بِآیاتِنا: آیات ما

وَ لِقاءِ: و دیدار

الاْخِرَةِ: آخرت را،

سوره روم لغات و مفاهیم قرآن کریم (29)

فَاوُلئِکَ: پس آنان

فِی الْعَذابِ: در عذاب

ص:22

مُحْضَروُنَ: احضار شدگانند.

17 فَسُبْحانَ اللّهِ حینَ تُمْسُونَ وَحینَ تُصْبِحُونَ

فَسُبْحانَ: پس منزّه است

اللّهِ: خدا

حینَ: هنگامی که

تُمْسُونَ: به شامگاه می رسید

وَ حینَ: و هنگامی که

تُصْبِحُونَ: صبح می کنید.

18 وَ لَهُ الْحَمْدُ فِی السَّمواتِ وَ الاَْرْضِ وَ عَشِیّا وَ حینَ تُظْهِروُنَ

(30) جلد 21 سوره روم

وَ لَهُ: و برای اوست

الْحَمْدُ: حمد و ستایش

فِی: در

السَّمواتِ: آسمان ها

وَ الاَْرْضِ: و زمین

ص:23

وَ عَشِیّا: و در آخر شب

وَ حینَ: و هنگامی که

تُظْهِروُنَ: ظهر می کنید.

19 یُخْرِجُ الْحَیَّ مِنَ الْمَیِّتِ وَ یُخْرِجُ الْمَیِّتَ مِنَ الْحَیِّ وَ یُحْیِی الاَْرْضَ بَعْدَمَوْتِها وَ کَذلِکَ تُخْرَجُونَ

یُخْرِجُ: خارج می کند

الْحَیَّ: زنده را

مِنَ: از

سوره روم لغات و مفاهیم قرآن کریم (31)

الْمَیِّتِ: مرده

وَ یُخْرِجُ: و خارج می کند

الْمَیِّتَ: مرده را

مِنَ: از

الْحَیِّ: زنده

وَ یُحْیِی: و زنده می کند

الاَْرْضَ: زمین را

بَعْدَ: بعد از

ص:24

مَوْتِها: مردنش،

وَ کَذلِکَ: و این چنین

تُخْرَجُونَ: شما خارج کرده می شوید.

20 وَ مِنْ ایاتِهِ اَنْ خَلَقَکُمْ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ اِذا اَنْتُمْ بَشَرٌ تَنْتَشِروُنَ

وَ مِنْ: و از

(32) جلد 21 سوره روم

ایاتِهِ: نشانه هایش

اَنْ: این که

خَلَقَکُمْ: خلق کرد شما را

مِنْ: از

تُرابٍ: خاک،

ثُمَّ: سپس

اِذا: ناگهان

اَنْتُمْ: شما

بَشَرٌ: (به صورت) بشری

تَنْتَشِروُنَ: پراکنده می شوید.

ص:25

22 وَمِنْایاتِهِ خَلْقُ السَّمواتِ وَالاَْرْضِ وَ اخْتِلافُ اَلْسِنَتِکُمْ وَ اَلْوانِکُمْ اِنَّ فی ذلِکَ لاَیاتٍ لِلْعالِمینَ

وَ مِنْ: و از

سوره روم لغات و مفاهیم قرآن کریم (33)

ایاتِهِ: نشانه هایش

خَلْقُ: خلقت

السَّمواتِ: آسمان ها

وَ الاَْرْضِ: و زمین

وَ اخْتِلافُ: و اختلاف

اَلْسِنَتِکُمْ: زبان های شما

وَ اَلْوانِکُمْ: و رنگ های شماست.

اِنَّ: به درستی که

فی: در

ذلِکَ: این

لاَیاتٍ: هر آینه نشانه هایی است

لِلْعالِمینَ: برای دانایان.

23 وَمِنْایاتِهِ مَنامُکُمْ بِاللَّیْلِ وَالنَّهارِ وَ ابْتِغاؤُکُمْ

ص:26

(34) جلد 21 سوره روم

مِنْ فَضْلِهِ اِنَّ فی ذلِکَ لاَیاتٍ لِقَوْمٍ یَسْمَعُونَ

وَ مِنْ: و از

ایاتِهِ: نشانه هایش

مَنامُکُمْ: خواب شما

بِاللَّیْلِ: در شب

وَ النَّهارِ: و روز

وَ ابْتِغاؤُکُمْ: و طلب کردن شما

مِنْ: از

فَضْلِهِ: فضلش،

اِنَّ: به درستی که

فی ذلِکَ: در این

لاَیاتٍ: هر آینه نشانه هایی است

لِقَوْمٍ: برای قومی که

یَسْمَعُونَ: می شنوند، گوش شنوا دارند.

سوره روم لغات و مفاهیم قرآن کریم (35)

24 وَ مِنْ ایاتِهِ یُریکُمُ الْبَرْقَ خَوْفا وَ طَمَعا وَ یُنَزِّلُ مِنَ السَّماءِ ماءً فَیُحْیی بِهِ الاَْرْضَ بَعْدَ

ص:27

مَوْتِها اِنَّ فی ذلِکَ لاَیاتٍ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ

وَ مِنْ ایاتِهِ: و از نشانه هایش

یُریکُمُ: نشان می دهد به شما

الْبَرْقَ: برق را

خَوْفا: که هم مایه ترس است

وَ طَمَعا: و هم مایه امید،

وَ یُنَزِّلُ: و نازل می کند

مِنَ السَّماءِ: از آسمان

ماءً: آبی

فَیُحْیی: پس زنده می کند

بِهِ الاَْرْضَ: به آن زمین را

(36) جلد 21 سوره روم

بَعْدَ: بعد از

مَوْتِها: مردنش،

اِنَّ: به درستی که

فی ذلِکَ: در این

لاَیاتٍ: هر آینه نشانه هایی است

لِقَوْمٍ: برای قومی که

ص:28

یَعْقِلُونَ: می اندیشند.

27 وَ هُوَ الَّذی یَبْدَؤُا الْخَلْقَ ثُمَّ یُعیدُهُ وَ هُوَ اَهْوَنُ عَلَیْهِ وَ لَهُ الْمَثَلُ الاَْعْلی فِی السَّمواتِ وَ الاَْرْضِ وَ هُوَ الْعَزیزُ الْحَکیمُ

وَ هُوَ: و اوست

الَّذی: آن که

یَبْدَؤُا: آغاز می کند

سوره روم لغات و مفاهیم قرآن کریم (37)

الْخَلْقَ: آفرینش را

ثُمَّ: سپس

یُعیدُهُ: بازمی گرداند آن را

وَ هُوَ: و این

اَهْوَنُ: آسان تر است

عَلَیْهِ: برای او،

وَ لَهُ: و برای اوست،

الْمَثَلُ: صفتِ

الاَْعْلی: برتر

ص:29

فِی السَّمواتِ: در آسمان ها

وَ الاَْرْضِ: و زمین،

وَ هُوَ: و او

الْعَزیزُ: شکست ناپذیر

الْحَکیمُ: حکیم است.

(38) جلد 21 سوره روم

30 فَاَقِمْ وَجْهَکَ لِلدّینِ حَنیفا فِطْرَتَ اللّهِ الَّتی فَطَرَ النّاسَ عَلَیْها لا تَبْدیلَ لِخَلْقِ اللّهِ ذلِکَ الدّینُ الْقَیِّمُ وَ لکِنَّ اَکْثَرَ النّاسِ لا یَعْلَمُونَ

فَاَقِمْ: پس متوجه ساز، برپادار

وَجْهَکَ: رویت را

لِلدّینِ: به سوی دین

حَنیفا: حنیف،

فِطْرَتَ: فطرتی، سرشتی

اللّهِ الَّتی: که خداوند

فَطَرَ النّاسَ: آفرید مردم را

عَلَیْها: بر آن،

ص:30

لا تَبْدیلَ: هیچ تغییری، تبدیلی نیست

لِخَلْقِ اللّهِ: برای خلقت خدا،

سوره روم لغات و مفاهیم قرآن کریم (39)

ذلِکَ الدّینُ: این است دین

الْقَیِّمُ: پایدار و مستقیم

وَ لکِنَّ: ولیکن

اَکْثَرَ النّاسِ: بیشتر مردم

لا یَعْلَمُونَ: نمی دانند.

31 مُنیبینَ اِلَیْهِ وَ اتَّقُوهُ وَ اَقیمُوا الصَّلوةَ وَ لا تَکُونُوا مِنَ الْمُشْرِکینَ

مُنیبینَ: روکنندگان

اِلَیْهِ: به سوی او باشید،

وَ اتَّقُوهُ: و بپرهیزید از او

وَ اَقیمُوا: و به پا دارید

الصَّلوةَ: نماز را

وَ لا تَکُونُوا: و نباشید

(40) جلد 21 سوره روم

مِنَ الْمُشْرِکینَ: از مشرکان.

ص:31

32 مِنَ الَّذینَ فَرَّقُوا دینَهُمْ وَ کانُوا شِیَعا کُلُّ حِزْبٍ بِما لَدَیْهِمْ فَرِحُونَ

مِنَ الَّذینَ: از کسانی که

فَرَّقُوا: فرقه فرقه کردند

دینَهُمْ: دینشان را

وَ کانُوا: و شدند

شِیَعا: گروه، گروه

کُلُّ حِزْبٍ: هر حزبی

بِما لَدَیْهِمْ: به آن چه نزدشان است

فَرِحُونَ: خوشحالند، دلخوشند.

33 وَ اِذامَسَ النّاسَ ضُرٌّ دَعَوْارَبَّهُمْ مُنیبینَ اِلَیْهِ ثُمَّ اِذا اَذاقَهُمْ مِنْهُ رَحْمَةً اِذا فَریقٌ مِنْهُمْ

سوره روم لغات و مفاهیم قرآن کریم (41)

بِرَبِّهِمْ یُشْرِکُونَ

وَ اِذا: و هنگامی که

مَسَّ النّاسَ: برسد مردم را

ضُرٌّ: ضرری،

ص:32

دَعَوْا: بخوانند

رَبَّهُمْ: پروردگارشان را

مُنیبینَ: در حالی که روکنندگان

اِلَیْهِ: به سوی او هستند،

ثُمَّ اِذا: سپس وقتی که

اَذاقَهُمْ: بچشاند به ایشان

مِنْهُ رَحْمَةً: از جانب خود حتمی

اِذا فَریقٌ: ناگاه گروهی

مِنْهُمْ: از آن ها

بِرَبِّهِمْ: به پروردگار خود

(42) جلد 21 سوره روم

یُشْرِکُونَ: شرک می ورزند.

34 لِیَکْفُروُا بِما اتَیْناهُمْ فَتَمَتَّعُوا فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ

لِیَکْفُروُا: تا کافر شوند

بِما: به آن چه

اتَیْناهُمْ: دادیم ما به آن ها،

ص:33

فَتَمَتَّعُوا: پس بهره مند شوید،

فَسَوْفَ: پس به زودی

تَعْلَمُونَ: خواهید دانست.

36 وَ اِذا اَذَقْنَا النّاسَ رَحْمَةً فَرِحُوا بِها وَ اِنْ تُصِبْهُمْ سَیِّئَةٌ بِما قَدَّمَتْ اَیْدیهِمْ اِذاهُمْ یَقْنَطُونَ

وَ اِذا: و هنگامی که

سوره روم لغات و مفاهیم قرآن کریم (43)

اَذَقْنَا: بچشانیم

النّاسَ رَحْمَةً: به مردم رحمتی،

فَرِحُوا بِها: خوشحال شوند به آن،

وَ اِنْ تُصِبْهُمْ: و اگر برسد به ایشان

سَیِّئَةٌ بِما: بدی ای به خاطر آن چه

قَدَّمَتْ: پیش فرستاد

اَیْدیهِمْ: دست هایشان

اِذا هُمْ: ناگاه ایشان

یَقْنَطُونَ: ناامید می شوند.

ص:34

37 اَوَ لَمْ یَرَوْا اَنَّ اللّهَ یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ یَشاءُ وَ یَقْدِرُ اِنَّ فی ذلِکَ لاَیاتٍ لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ

اَوَلَمْ یَرَوْا: آیا و ندیدند

اَنَّ اللّهَ: که خداوند

(44) جلد 21 سوره روم

یَبْسُطُ: وسعت می دهد

الرِّزْقَ: روزی را

لِمَنْ یَشاءُ: برای هر که بخواهد

وَ یَقْدِرُ: و تنگ می گیرد؟

اِنَّ فی ذلِکَ: به درستی که در این

لاَیاتٍ: هر آینه نشانه هایی است

لِقَوْمٍ: برای قومی که

یُؤْمِنُونَ: ایمان می آورند.

40 اَللّهُ الَّذی خَلَقَکُمْ ثُمَّ رَزَقَکُمْ ثُمَّ یُمیتُکُمْ ثُمَّ یُحْییکُمْ هَلْ مِنْ شُرَکائِکُمْ مَنْ یَفْعَلُ مِنْ ذلِکُمْ مِنْ شَیْ ءٍ سُبْحانَهُ وَ تَعالی عَمّا یُشْرِکُونَ

اَللّهُ الَّذی: خدا کسی که است که

ص:35

خَلَقَکُمْ: آفرید شما را،

سوره روم لغات و مفاهیم قرآن کریم (45)

ثُمَّ: سپس

رَزَقَکُمْ: روزی داد به شما،

ثُمَّ: سپس

یُمیتُکُمْ: می میراند شما را،

ثُمَّ: سپس

یُحْییکُمْ: زنده می گرداند شما را،

هَلْ: آیا

مِنْ شُرَکائِکُمْ: از شریکانتان

مَنْ: کسی هست

یَفْعَلُ: که انجام می دهد

مِنْ ذلِکُمْ: از این کارها

مِنْ شَیْ ءٍ: چیزی؟

سُبْحانَهُ: منزّه است او

وَ تَعالی: و برتر و والاتر است

(46) جلد 21 سوره روم

عَمّا: از آن چه

یُشْرِکُونَ: شرک می ورزند.

ص:36

41 ظَهَرَ الْفَسادُ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ بِما کَسَبَتْ اَیْدِی النّاسِ لِیُذیقَهُمْ بَعْضَ الَّذی عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ

ظَهَرَ: ظاهر شد، پدیدار گشت

الْفَسادُ: فساد

فِی الْبَرِّ: در خشکی

وَ الْبَحْرِ: و دریا

بِما: به سبب آن چه

کَسَبَتْ: کسب کرد

اَیْدِی النّاسِ: دستان مردم

لِیُذیقَهُمْ: تا بچشاند به ایشان

بَعْضَ الَّذی: بعضی از آن چه

سوره روم لغات و مفاهیم قرآن کریم (47)

عَمِلُوا: عمل کردند

لَعَلَّهُمْ: شاید ایشان

یَرْجِعُونَ: بازگردند.

42 قُلْ سیروُا فِی الاَْرْضِ فَانْظُروُا کَیْفَ کانَ

ص:37

عاقِبَةُ الَّذینَ مِنْ قَبْلُ کانَ اَکْثَرُهُمْ مُشْرِکینَ

قُلْ: بگو:

سیروُا: سیر کنید، بگردید

فِی الاَْرْضِ: در زمین

فَانْظُروُا: پس ببینید

کَیْفَ کانَ: چگونه بود

عاقِبَةُ الَّذینَ: عاقبت کسانی که

مِنْ قَبْلُ: از قبل بودند،

کانَ اَکْثَرُهُمْ: بودند بیشترشان

(48) جلد 21 سوره روم

مُشْرِکینَ: مشرک.

46 وَ مِنْ ایاتِهِ اَنْ یُرْسِلَ الرِّیاحَ مُبَشِّراتٍ وَ لِیُذیقَکُمْ مِنْ رَحْمَتِهِ وَ لِتَجْرِیَ الْفُلْکُ بِاَمْرِهِ وَلِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُروُنَ

وَ مِنْ ایاتِهِ: و از نشانه هایش

اَنْ یُرْسِلَ: این که می فرستد

الرِّیاحَ: بادها را

ص:38

مُبَشِّراتٍ: بشارت دهنده

وَ لِیُذیقَکُمْ: تا بچشاند شما را

مِنْ رَحْمَتِهِ: از رحمتش

وَ لِتَجْرِیَ: و تا جاری گردند

الْفُلْکُ بِاَمْرِهِ: کشتی ها به امر او

وَلِتَبْتَغُوا: و تا طلب کنید

سوره روم لغات و مفاهیم قرآن کریم (49)

مِنْ فَضْلِهِ: از فضل او

وَ لَعَلَّکُمْ: و شاید شما

تَشْکُروُنَ: سپاسگزاری کنید.

48 اَللّهُ الَّذی یُرْسِلُ الرِّیاحَ فَتُثیرُ سَحابا فَیَبْسُطُهُ فِی السَّماءِ کَیْفَ یَشاءُ وَ یَجْعَلُهُ کِسَفا فَتَرَی الْوَدْقَ یَخْرُجُ مِنْ خِلالِهِ فَاِذا اَصابَ بِهِ مَنْ یَشاءُ مِنْ عِبادِهِ اِذاهُمْ یَسْتَبْشِروُنَ

اَللّهُ الَّذی: خداوند کسی است که

یُرْسِلُ الرِّیاحَ: می فرستد بادها را

فَتُثیرُ: تا به حرکت درآورد

ص:39

سَحابا: ابر را،

فَیَبْسُطُهُ: پس می گسترد آن را

فِی السَّماءِ: در آسمان

(50) جلد 21 سوره روم

کَیْفَ یَشاءُ: آن طور که بخواهد

وَ یَجْعَلُهُ: و قرار می دهد آن را

کِسَفا: قطعه هایی،

فَتَرَی: پس می بینی

الْوَدْقَ: باران را که

یَخْرُجُ: خارج می شود

مِنْ خِلالِهِ: از لابلای آن،

فَاِذا: پس زمانی که

اَصابَ بِهِ: برساند آن را

مَنْ یَشاءُ: به هر کس که بخواهد

مِنْ عِبادِهِ: از بندگانش،

اِذا هُمْ: به ناگاه ایشان

یَسْتَبْشِروُنَ: شادی می کنند.0

سوره روم لغات و مفاهیم قرآن کریم (51)

ص:40

49 وَ اِنْ کانُوا مِنْ قَبْلِ اَنْ یُنَزَّلَ عَلَیْهِمْ مِنْ قَبْلِهِ لَمُبْلِسینَ

وَ اِنْ کانُوا: و همانا بودند

مِنْ قَبْلِ اَنْ: پیش از این که

یُنَزَّلَ عَلَیْهِمْ: نازل شود برایشان

مِنْ قَبْلِهِ: از قبلِ آن (باران)

لَمُبْلِسینَ: ناامیدان. مأیوسان.

50 فَانْظُرْ اِلی اثارِ رَحْمَتِ اللّهِ کَیْفَ یُحْیِی الاَْرْضَ بَعْدَ مَوْتِها اِنَّ ذلِکَ لَمُحْیِ الْمَوْتی وَ هُوَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدیرٌ

فَانْظُرْ: پس بنگر

اِلی اثارِ: به آثارِ

رَحْمَتِ اللّهِ: رحمت خدا که

(52) جلد 21 سوره روم

کَیْفَ یُحْیِی: چگونه زنده می کند

الاَْرْضَ: زمین را

بَعْدَ مَوْتِها: بعد از مرگش،

ص:41

اِنَّ ذلِکَ: همانا آن است

لَمُحْیِ: زنده کننده

الْمَوْتی: مردگان،

وَ هُوَ: و او

عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ: بر هر چیزی

قَدیرٌ: قادر و تواناست.

51 وَ لَئِنْ اَرْسَلْنا ریحا فَرَاَوْهُ مُصْفَرّا لَظَلُّوا مِنْ بَعْدِهِ یَکْفُروُنَ

وَ لَئِنْ: و هر آینه اگر

اَرْسَلْنا: بفرستیم

سوره روم لغات و مفاهیم قرآن کریم (53)

ریحا: بادی

فَرَاَوْهُ: پس ببینند آن را

مُصْفَرّا: زرد شده، پژمرده

لَظَلُّوا: حتما پیوسته

مِنْ بَعْدِهِ: از بعد آن

یَکْفُروُنَ: کافر می شوند.

ص:42

54 اَللّهُ الَّذی خَلَقَکُمْ مِنْ ضَعْفٍ ثُمَّ جَعَلَ مِنْ بَعْدِ ضَعْفٍ قُوَّةً ثُمَّ جَعَلَ مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ ضَعْفا وَ شَیْبَةً یَخْلُقُ ما یَشاءُ وَ هُوَ الْعَلیمُ الْقَدیرُ

اَللّهُ الَّذی: خداست که

خَلَقَکُمْ: خلق کرد شما را

مِنْ ضَعْفٍ: از ناتوانی

ثُمَّ جَعَلَ: سپس قرار داد

مِنْ بَعْدِ ضَعْفٍ: از بعد ناتوانی

(54) جلد 21 سوره روم

قُوَّةً: قوّت،

ثُمَّ جَعَلَ: سپس قرار داد

مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ: از بعد ناتوانی

ضَعْفا: ناتوانی

وَ شَیْبَةً: و پیری.

یَخْلُقُ: خلق می کند

ما یَشاءُ: هر چه بخواهد،

وَ هُوَ الْعَلیمُ: و او دانای

الْقَدیرُ: تواناست.

سوره روم لغات و مفاهیم قرآن کریم (55)

ص:43

یُقیمُونَ: برپامی دارند

الصَّلوةَ: نماز را

وَ یُؤْتُونَ: و می دهند

الزَّکوةَ: زکات را

وَ هُمْ: و ایشان

بِالاْخِرَةِ: به آخرت

هُمْ یُوقِنُونَ: ایشانند یقین داران.

5 اوُلئِکَ عَلی هُدًی مِنْ رَبِّهِمْ وَ اوُلئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ

اوُلئِکَ: آنان

عَلی هُدًی: بر هدایتی

سوره لقمان لغات و مفاهیم قرآن کریم (57)

مِنْ: از جانب

رَبِّهِمْ: پروردگارشان هستند،

وَ اوُلئِکَ: و آنان

هُمُ الْمُفْلِحُونَ: ایشانند رستگاران

ص:45

6 وَ مِنَ النّاسِ مَنْ یَشْتَری لَهْوَ الْحَدیثِ لِیُضِلَّ عَنْ سَبیلِ اللّهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَ یَتَّخِذَها هُزُوًا اوُلئِکَ لَهُمْ عَذابٌ مُهینٌ

وَ مِنَ النّاسِ: و بعضی از مردم

مَنْ: کسانی هستند

یَشْتَری: که می خرند

لَهْوَ الْحَدیثِ: سخن بیهوده را

لِیُضِلَّ: تا گمراه کنند (مردم را)

عَنْ سَبیلِ اللّهِ: از راه خدا

بِغَیْرِ عِلْمٍ: بدون علم

(58) جلد 21 سوره لقمان

وَ یَتَّخِذَها: و می گیرند آن را

هُزُوًا: به مسخره،

اوُلئِکَ: آنان

لَهُمْ عَذابٌ: برایشان عذابی

مُهینٌ: خوارکننده است.

ص:46

10 خَلَقَ السَّمواتِ بِغَیْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَها وَ اَلْقی فِی الاَْرْضِ رَواسِیَ اَنْ تَمیدَبِکُمْ وَ بَثَّ فیها مِنْ کُلِّ دابَّةٍ وَ اَنْزَلْنا مِنَ السَّماءِ ماءً فَاَنْبَتْنا فیها مِنْ کُلِّ زَوْجٍ کَریمٍ

خَلَقَ السَّمواتِ: خلق کرد آسمان ها را

بِغَیْرِ عَمَدٍ: بدون ستونی که

تَرَوْنَها: ببینید آن را،

وَ اَلْقی: و افکند

سوره لقمان لغات و مفاهیم قرآن کریم (59)

فِی الاَْرْضِ: در زمین

رَواسِیَ: کوه های استوار

اَنْ تَمیدَ: که تکان ندهد، نلرزاند

بِکُمْ: شما را

وَ بَثَّ: و منتشر ساخت، پراکند

فیها: در آن

مِنْ کُلِّ: از هر

دابَّةٍ: جنبنده ای

ص:47

وَ اَنْزَلْنا: و نازل کردیم

مِنَ السَّماءِ: از آسمان

ماءً: آبی

فَاَنْبَتْنا: پس رویاندیم ما

فیها: در آن

مِنْ کُلِّ: از هر

(60) جلد 21 سوره لقمان

زَوْجٍ: جفتی، زوجی

کَریمٍ: پُرسود، پُر ارزش.

11 هذا خَلْقُ اللّهِ فَاَروُنی ماذا خَلَقَ الَّذینَ مِنْ دُونِه بَلِ الظّالِمُونَ فی ضَلالٍ مُبینٍ

هذا خَلْقُ: این آفرینش

اللّهِ: خداست،

فَاَروُنی: پس نشان دهید به من

ماذا خَلَقَ: چه خلق کرده اند

الَّذینَ: آنان که

ص:48

مِنْ دُونِه: غیر اویند؟

بَلِ الظّالِمُونَ: بلکه ستمکاران

فی ضَلالٍ: در گمراهی

مُبینٍ: آشکارند.

سوره لقمان لغات و مفاهیم قرآن کریم (61)

12 وَ لَقَدْ اَتَیْنا لُقْمنَ الْحِکْمَةَ اَنِ اشْکُرْ لِلّهِ وَ مَنْ یَشْکُرْ فَاِنَّما یَشْکُرُ لِنَفْسِه وَ مَنْ کَفَرَ فَاِنَّ اللّهَ غَنِیٌّ حَمیدٌ

وَ لَقَدْ: و هر آینه به تحقیق

اَتَیْنا: دادیم ما

لُقْمنَ: به لقمان

الْحِکْمَةَ: حکمت،

اَنِ اشْکُرْ:که شکر کن

لِلّهِ: خدا را،

وَ مَنْ: و هر کس

یَشْکُرْ: سپاسگزاری کند

ص:49

فَاِنَّما: پس جز این نیست که

یَشْکُرُ: سپاسگزاری می کند

(62) جلد 21 سوره لقمان

لِنَفْسِه: به نفع خودش،

وَ مَنْ: و هر کس

کَفَرَ: کفر بورزد

فَاِنَّ: پس به درستی که

اللّهَ: خداوند

غَنِیٌّ: بی نیاز

حَمیدٌ: ستوده است.

13 وَ اِذْ قالَ لُقْمنُ لاِبْنِه وَ هُوَ یَعِظُهُ یابُنَیَّ لا تُشْرِکْ بِاللّهِ اِنَّ الشِّرْکَ لَظُلْمٌ عَظیمٌ

وَ اِذْ: و هنگامی که

قالَ: گفت:

لُقْمنُ: لقمان

لاِبْنِه: به پسرش

سوره لقمان لغات و مفاهیم قرآن کریم (63)

ص:50

وَ هُوَ: در حالی که او را

یَعِظُهُ: پند می داد

یابُنَیَّ: ای پسرک من!

لا تُشْرِکْ: شرک نیاور

بِاللّهِ: به خدا،

اِنَّ: به درستی که

الشِّرْکَ: شرک ورزیدن

لَظُلْمٌ: هر آینه ظلم

عَظیمٌ: بزرگی است.

14 وَ وَصَّیْنَا الاِْنْسانَ بِوالِدَیْهِ حَمَلَتْهُ اُمُّهُ وَهْناً عَلی وَهْنٍ وَ فِصالُهُ فی عامَیْنِ اَنِ اشْکُرْلی وَ لِوالِدَیْکَ اِلَیَ الْمَصیرُ

وَ وَصَّیْنَا: و سفارش نمودیم ما

(64) جلد 21 سوره لقمان

الاِْنْسانَ: انسان را

بِوالِدَیْهِ: درباره پدر و مادرش،

ص:51

حَمَلَتْهُ: حمل کرد او را

اُمُّهُ: مادرش

وَهْناً: ضعف و سستی

عَلی: روی

وَهْنٍ: ضعف و سستی

وَ فِصالُهُ: و دوران شیرخوارگی او

فی عامَیْنِ: در دو سال است

اَنِ اشْکُرْلی: (سفارش نمودیم) که شکر کن مرا

وَ لِوالِدَیْکَ: و پدر و مادرت را

اِلَیَّ: (که) به سوی من است

الْمَصیرُ: سرنوشت، بازگشت.

سوره لقمان لغات و مفاهیم قرآن کریم (65)

15 وَ اِنْ جاهَداکَ عَلی اَنْ تُشْرِکَ بی ما لَیْسَ لَکَ بِه عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما وَ صاحِبْهُما فِی الدُّنْیا مَعْرُوُفاً وَاتَّبِعْ سَبیلَ مَنْ اَنابَ اِلَیَّ ثُمَّ اِلَیَّ مَرْجِعُکُمْ فَاُنَبِّئُکُمْ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ

ص:52

وَ اِنْ: و اگر

جاهَداکَ: سعی کنند آن دو که تو

عَلی اَنْ: بر این که

تُشْرِکَ بی: شرک بورزی به من

ما لَیْسَ: آن چه را که نیست

لَکَ بِه: برای تو به آن

عِلْمٌ: علمی،

فَلا تُطِعْهُما: پس اطاعت نکن از آن ها

وَ صاحِبْهُما: و همدمشان باش

فِی الدُّنْیا: در دنیا

(66) جلد 21 سوره لقمان

مَعْرُوُفاً: به نیکی، به شایستگی،

وَ اتَّبِعْ: و پیروی کن

سَبیلَ مَنْ: راه کسی را که

اَنابَ: روی می آورد

ص:53

اِلَیَّ: به سوی من،

ثُمَّ: سپس،

اِلَیَّ: به سوی من است

مَرْجِعُکُمْ: بازگشت شما

فَاُنَبِّئُکُمْ: پس خبر می دهم به شما

بِما: به آن چه

کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ: انجام می دادید.

16 یا بُنَیَّ اِنَّها اِنْ تَکُ مِثْقالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ فَتَکُنْ فی صَخْرَةٍ اَوْفِی السَّمواتِ اَوْ فِی الاَْرْضِ

سوره لقمان لغات و مفاهیم قرآن کریم (67)

یَاْتِ بِهَااللّهُ اِنَّ اللّهَ لَطیفٌ خَبیرٌ

یا بُنَیَّ: ای پسرک من!

اِنَّها اِنْ: همانا آن اگر

تَکُ مِثْقالَ: باشد به سنگینی

حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ: دانه ای از خردل

فَتَکُنْ فی: پس باشد در

صَخْرَةٍ: صخره ای، تخته سنگی

اَوْفِی: یا در

ص:54

السَّمواتِ: آسمان ها

اَوْ فِی الاَْرْضِ: یا در زمین،

یَاْتِ: می آورد

بِهَااللّهُ: آن را خداوند،

اِنَّ اللّهَ: به درستی که خدا

لَطیفٌ: باریک بین، دقیق

(68) جلد 21 سوره لقمان

خَبیرٌ: و آگاه است.

17 یا بُنَیَّ اَقِمِ الصَّلوةَ وَأْمُرْ بِالْمَعْروُفِ وَانْهَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ اصْبِرْ عَلی ما اَصابَکَ اِنَّ ذلِکَ مِنْ عَزْمِ الاُْمُورِ

یا بُنَیَّ: ای پسرک من!

اَقِمِ: به پادار

الصَّلوةَ: نماز را

وَ أْمُرْ: و امر کن

بِالْمَعْروُفِ: به معروف، خوبی ها

ص:55

وَ انْهَ: و باز دار

عَنِ الْمُنْکَرِ: از منکر، بدی ها

وَ اصْبِرْ: و صبر کن

عَلی ما: بر آن چه

سوره لقمان لغات و مفاهیم قرآن کریم (69)

اَصابَکَ: برسد به تو،

اِنَّ ذلِکَ: به درستی که این

مِنْ: از

عَزْمِ الاُْمُورِ: امور استوار است

18 وَلا تُصَعِّرْ خَدَّکَ لِلنّاسِ وَلاتَمْشِ فِی الاَْرْضِ مَرَحَاً اِنَّ اللّهَ لا یُحِبُّ کُلَّ مُخْتالٍ فَخُورٍ

وَ لا تُصَعِّرْ: با نخوت، با بی اعتنایی برمگردان

خَدَّکَ: رُخَت را

لِلنّاسِ: از مردم

وَ لا تَمْشِ: و راه مرو

فِی الاَْرْضِ: در زمین

ص:56

مَرَحَاً: با غرور و سرمستی،

اِنَّ اللّهَ: همانا خداوند

(70) جلد 21 سوره لقمان

لا یُحِبُّ: دوست ندارد

کُلَّ مُخْتالٍ: هیچ خودپسند

فَخُورٍ: فخرفروش را.

19 وَاقْصِدْ فی مَشْیِکَ وَاغْضُضْ مِنْ صَوْتِکَ اِنَّ اَنْکَرَ الاَْصْواتِ لَصَوْتُ الْحَمیرِ

وَاقْصِدْ: و میانه رو باش

فی مَشْیِکَ: در راه رفتن،

وَ اغْضُضْ: و بکاه

مِنْ صَوْتِکَ: از صدایت،

اِنَّ اَنْکَرَ: همانا زشت ترین

الاَْصْواتِ: صداها

لَصَوْتُ: صدای

الْحَمیرِ: خران است.

سوره لقمان لغات و مفاهیم قرآن کریم (71)

ص:57

20 اَلَمْ تَرَوْ اَنَّ اللّهَ سَخَّرَ لَکُمْ ما فِی السَّمواتِ وَ ما فِی الاَْرْضِ وَاَسْبَغَ عَلَیْکُمْ نِعَمَهُ ظاهِرَةً وَ باطِنَةً وَ مِنَ النّاسِ مَنْ یُجادِلُ فِی اللّهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَ لا هُدیً وَ لا کِتابٍ مُنیرٍ

اَلَمْ تَرَوْ: آیا ندیدید

اَنَّ اللّهَ: که همانا خداوند

سَخَّرَ لَکُمْ: رام کرد برای شما

ما فِی: آن چه در

السَّمواتِ: آسمان ها

وَ ما: آن چه در

فِی الاَْرْضِ: در زمین است

وَ اَسْبَغَ: و کامل کرد، فراوان کرد

عَلَیْکُمْ نِعَمَهُ: بر شما نعمت هایش را

ظاهِرَةً: که ظاهر، آشکار

(72) جلد 21 سوره لقمان

وَ باطِنَةً: و پنهان است؟

وَ مِنَ النّاسِ: و بعضی از مردم

ص:58

مَنْ: کسانی هستند که

یُجادِلُ: مجادله می کنند

فِی اللّهِ: درباره خدا

بِغَیْرِ عِلْمٍ: بدون هیچ علمی

وَ لا هُدیً: و نه هدایتی

وَ لا کِتابٍ: و نه کتاب

مُنیرٍ: روشنگری.

21 وَ اذا قیلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا ما اَنْزَلَ اللّهُ قالُوا بَلْ نَتَّبِعُ ما وَجَدْنا عَلَیْهِ اباءَنا اَوَلَوْ کانَ الشَّیْطانُ یَدْعُوهُمْ اِلی عَذابِ السَّعیرِ

وَ اذا: و هنگامی که

سوره لقمان لغات و مفاهیم قرآن کریم (73)

قیلَ: گفته شود:

لَهُمُ اتَّبِعُو: به آن ها پیروی کنید

ما اَنْزَلَ: آن چه را نازل کرد

اللّهُ: خداوند،

ص:59

قالُوا: گویند:

بَلْ نَتَّبِعُ: بلکه پیروی می کنیم

ما وَجَدْنا: آن چه را که یافتیم

عَلَیْهِ اباءَنا: بر آن پدرانمان را،

اَوَ لَوْ کانَ: آیا و اگر چه باشد

الشَّیْطانُ: شیطان که

یَدْعُوهُمْ: بخواند آن ها را

اِلی عَذابِ: به سوی عذاب

السَّعیرِ: سوزان (باز هم از آن ها پیروی می کنند؟)

(74) جلد 21 سوره لقمان

22 وَ مَنْ یُسْلِمْ وَجْهَهُ اِلَی اللّهِ وَ هُوَ مُحْسِنٌ فَقَدِ اسْتَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقی وَ اِلَی اللّهِ عاقِبَةُ الاُْمُورِ

وَ مَنْ یُسْلِمْ: و هر کس تسلیم کند

وَجْهَهُ: رویش را، توجّهش را

اِلَی اللّهِ: به سوی خدا

ص:60

وَ هُوَ: در حالی که او

مُحْسِنٌ: نیکوکار باشد

فَقَدِ: پس به تحقیق

اسْتَمْسَکَ: چنگ زده

بِالْعُرْوَةِ: به دستگیره

الْوُثْقی: محکمی.

وَ اِلَی اللّهِ: و به سوی خداست

عاقِبَةُ الاُْمُورِ: عاقبت کارها.

سوره لقمان لغات و مفاهیم قرآن کریم (75)

27 وَ لَوْ اَنَّ ما فِی الاَْرْضِ مِنْ شَجَرَةٍ اَقْلامٌ وَالْبَحْرُ یَمُّدُهُ مِنْ بَعْدِه سَبْعَةُ اَبْحُرٍ ما نَفِدَتْ کَلِماتُ اللّهِ اِنَّ اللّهَ عَزیزٌ حَکیمٌ

وَ لَوْ اَنَّ ما: و اگر تمام آن چه

فِی الاَْرْضِ: در زمین است

مِنْ شَجَرَةٍ: از درخت

اَقْلامٌ: قلم باشد،

ص:61

وَ الْبَحْرُ: و دریا (مرکب)،

یَمُّدُهُ: کمک کند آن را

مِنْ بَعْدِه: از بعدش

سَبْعَةُ اَبْحُرٍ: هفت دریای دیگر

ما نَفِدَتْ: تمام نشود

کَلِماتُ اللّهِ: کلمات خداوند.

(76) جلد 21 سوره لقمان

اِنَّ اللّهَ: به درستی که خدا

عَزیزٌ: شکست ناپذیر

حَکیمٌ: حکیم است.

29 اَلَمْ تَرَ اَنَّ اللّهَ یُولِجُ اللَّیْلَ فِی النَّهارِ وَ یُولِجُ النَّهارَ فِی اللَّیْلِ وِ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ کُلٌّ یَجْری اِلی اَجَلٍ مُسَمًّی وَ اَنَّ اللّهَ بِما تَعْمَلُونَ خَبیرٌ

اَلَمْ تَرَ: آیا ندیدی

اَنَّ اللّهَ: همانا خدا

یُولِجُ اللَّیْلَ: داخل می کند شب را

ص:62

فِی النَّهارِ: در روز

وَ یُولِجُ النَّهارَ: و داخل می کند روز را

فِی اللَّیْلِ: در شب

وِ سَخَّرَ: و مسخّر نموده

سوره لقمان لغات و مفاهیم قرآن کریم (77)

الشَّمْسَ: خورشید

وَ الْقَمَرَ: و ماه را

کُلٌّ یَجْری: هر یک روان است

اِلی اَجَلٍ: به سوی مدّتی

مُسَمًّی: معیّن

وَ اَنَّ اللّهَ: و همانا خداوند

بِما: به آن چه

تَعْمَلُونَ: انجام می دهید

خَبیرٌ: آگاه است؟

30 ذلِکَ بِاَنَّ اللّهَ هُوَ الْحَقُّ وَ اَنَّ مایَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ الْباطِلُ وَ اَنَّ اللّهَ هُوَالْعَلِیُّ الْکبیرُ

ص:63

ذلِکَ: این چنین است

بِاَنَّ اللّهَ: به این که خداوند

(78) جلد 21 سوره لقمان

هُوَ الْحَقُّ: او، حق است

وَ اَنَّ: و این که

ما یَدْعُونَ: آن چه می خوانند

مِنْ دُونِهِ: غیر از او

الْباطِلُ: باطل است

وَ اَنَّ اللّهَ: و این که خداوند

هُوَالْعَلِیُّ: او، برتر و والاتر

الْکبیرُ: و بزرگ است.

ص:64

سوره لقمان لغات و مفاهیم قرآن کریم (79)

کَمْ: چه بسیار

اَهْلَکْنا: هلاک کردیم

مِنْ قَبْلِهِمْ: قبل از ایشان

مِنَ الْقُرُونِ: از نسل ها

یَمْشُونَ: که راه می روند

فی مَساکِنِهِمْ: در خانه های آن ها

اِنَّ: همانا

فی ذلِکَ: در این

لاَیاتٍ: هر آینه نشانه هاست،

اَفَلا یَسْمَعُونَ: آیا پس نمی شنوند؟

27 اَوَ لَمْ یَرَوْا اَنّا نَسُوقُ الْماءَ اِلَی الاَْرْضِ

سوره سجده لغات و مفاهیم قرآن کریم (81)

الْجُرُزِ فَنُخْرِجُ بِه زَرْعا تَأْکُلُ مِنْهُ اَنْعامُهُمْ وَ اَنْفُسُهُمْ اَفَلا یُبْصِرُونَ

اَوَ لَمْ یَرَوْا: آیا و ندیدند

اَنّا: که همانا ما

ص:66

نَسُوقُ: سوق می دهیم، می رانیم

الْماءَ: آب را

اِلَی: به سوی

الاَْرْضِ: زمین

الْجُرُزِ: بی آب و علف، بایر؟

فَنُخْرِجُ: پس خارج می کنیم

بِه: به آن

زَرْعا: کشتزاری را

تَأْکُلُ: که میخورند

مِنْهُ: از آن

(82) جلد 21 سوره سجده

اَنْعامُهُمْ: چهارپایانشان

وَ اَنْفُسُهُمْ: و خودشان،

اَفَلا یُبْصِرُونَ: آیا پس نمی بینند؟

ص:67

سوره سجده لغات و مفاهیم قرآن کریم (83)

یُوحی: وحی می شود

اِلَیْکَ: به سوی تو

مِنْ رَبِّکَ: از جانب پروردگارت

اِنَّ اللّهَ: به درستی که خداوند

کانَ: باشد

بِما: به آن چه

تَعْمَلُونَ: انجام می دهید

خَبیرا: آگاه.

3 وَ تَوَکَّلْ عَلَی اللّهِ وَ کَفی بِاللّهِ وَکیلاً

وَ تَوَکَّلْ: و توکّل کن

عَلَی اللّهِ: بر خدا،

سوره احزاب لغات و مفاهیم قرآن کریم (85)

وَ کَفی: و کافی است

بِاللّهِ: که خدا

وَکیلاً: وکیل باشد.

ص:69

21 لَقَدْکانَ لَکُمْ فی رَسُولِ اللّهِ اُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ کانَ یَرْجُوا اللّهَ وَ الْیَوْمَ الاْخِرَ وَ ذَکَرَ اللّهَ کَثیرا

لَقَدْ: هر آینه به تحقیق

کانَ لَکُمْ: باشد برای شما

فی رَسُولِ: در (رفتار) رسول

اللّهِ: خدا

اُسْوَةٌ: سرمشق، الگوی

حَسَنَةٌ: نیکویی

لِمَنْ: برای کسی که

کانَ یَرْجُوا: امیدوار باشد

(86) جلد 21 سوره احزاب

اللّهَ: به خدا

وَ الْیَوْمَ: و روز

الاْخِرَ: رستاخیز

وَ ذَکَرَ: و یاد کند

اللّهَ: خدا را

کَثیرا: بسیار.

«پایان جزء 21»

ص:70

سوره احزاب لغات و مفاهیم قرآن کریم (87)

31 وَ مَنْ یَقْنُتْ مِنْکُنَّ لِلّهِ وَ رَسُولِه وَ تَعْمَلْ صالِحانُؤْتِها اَجْرَهامَرَّتَیْنِ وَاَعْتَدْنالَهارِزْقا کَریما

وَ مَنْ: و هر کس

یَقْنُتْ: فرمان بِبَرد، خضوع کند

مِنْکُنَّ: از شما (زنان)

لِلّهِ: برای خدا

وَ رَسُولِه: و رسولش

وَ تَعْمَلْ: و انجام دهد

صالِحا: عمل صالح،

نُؤْتِها: می دهیم به او

اَجْرَها: اجرش را

مَرَّتَیْنِ: دو برابر، دوچندان

وَ اَعْتَدْنا: و آماده ساخته ایم

لَها: برایش

(88) جلد 22 سوره احزاب

رِزْقا: روزی

کَریما: کریمانه ای، پُربرکتی.

ص:71

40 ما کانَ مُحَمَّدٌ اَبا اَحَدٍ مِنْ رِجالِکُمْ وَلکِنْ رَسُولَ اللّهِ وَخاتَمَ النَّبیّنَ وَکانَ اللّهُ بِکُلِ شَیْ ءٍعَلیما

ما کانَ: نباشد

مُحَمَّدٌ: محمد ( صلی الله علیه و آله )

اَبا اَحَدٍ: پدر احدی

مِنْ رِجالِکُمْ: از مردان شما،

وَلکِنْ: ولیکن

رَسُولَ اللّهِ: فرستاده خدا

وَ خاتَمَ: و خاتم

النَّبیّنَ: پیامبران است.

وَ کانَ اللّهُ: و باشد خدا

سوره احزاب لغات و مفاهیم قرآن کریم (89)

بِکُلِّ شَیْ ءٍ: به هر چیزی

عَلیما: دانا.

41 یا اَیُّهَا الَّذینَ امَنُوا اذْکُرُوا اللّهَ ذِکْرا کَثیرا

یا اَیُّهَا الَّذینَ: ای کسانی که

ص:72

امَنُوا: ایمان آورده اید!

اذْکُرُوا اللّهَ: یاد کنید خدا را

ذِکْرا کَثیرا: یادِ بسیار زیاد.

42 وَ سَبِّحُوهُ بُکْرَةً وَ اَصیلاً

وَ سَبِّحُوهُ: و تسبیح کنید او را

بُکْرَةً: صبح

وَ اَصیلاً: و شام

(90) جلد 22 سوره احزاب

43 هُوَالَّذی یُصَلّی عَلَیْکُمْ وَ مَلائِکَتُهُ لِیُخْرِجَکُمْ مِنَ الظُّلُماتِ اِلَی النُّورِ وَ کانَ بِالْمُؤْمِنینَ رَحیما

هُوَ الَّذی: او کسی است که

یُصَلّی: درود می فرستد

عَلَیْکُمْ: بر شما

وَ مَلائِکَتُهُ: و فرشتگان او (نیز)،

لِیُخْرِجَکُمْ: تا خارج کند شما را

ص:73

مِنَ الظُّلُماتِ: از تاریکی ها

اِلَی النُّورِ: به سوی نور،

وَ کانَ: و باشد

بِالْمُؤْمِنینَ: نسبت به مؤمنان

رَحیما: مهربان.

44 تَحِیَّتُهُمْ یَوْمَ یَلْقَوْنَهُ سَلامٌ وَ اَعَدَّ لَهُمْ

سوره احزاب لغات و مفاهیم قرآن کریم (91)

اَجْرا کَریما

تَحِیَّتُهُمْ: درودشان

یَوْمَ: روزی که

یَلْقَوْنَهُ: ملاقات می کنند او را

سَلامٌ: سلام است،

وَ اَعَدَّ: و آماده کرده

لَهُمْ: برای آن ها

اَجْرا: اجری

کَریما: کریمانه، پر ارزش.

ص:74

45 یا اَیُّهَا النَّبِیُّ اِنّا اَرْسَلْناکَ شاهِدا وَ مُبَشِّرا وَ نَذیرا

یا اَیُّهَاالنَّبِیُّ: ای پیامبر!

اِنّا: همانا ما

اَرْسَلْناکَ: فرستادیم تو را

(92) جلد 22 سوره احزاب

شاهِدا: شاهد، گواه

وَ مُبَشِّرا: و بشارت دهنده

وَ نَذیرا: و بیم دهنده.

46 وَ داعِیا اِلَی اللّهِ بِأِذْنِه وَ سِراجامُنیرا

وَ داعِیا: و دعوت کننده

اِلَی اللّهِ: به سوی خدا

بِأِذْنِه: به فرمان او

وَ سِراجا: و چراغی

مُنیرا: تابان.

47 وَ بَشِّرِالْمُؤْمِنینَ بِاَنَّ لَهُمْ مِنَ اللّهِ فَضْلاً کَبیرا

ص:75

وَ بَشِّرِ: و بشارت بده

الْمُؤْمِنینَ: مؤمنان را

بِاَنَّ: به این که

سوره احزاب لغات و مفاهیم قرآن کریم (93)

لَهُمْ: برای آن ها

مِنَ اللّهِ: از جانب خدا

فَضْلاً: تفضّلی

کَبیرا: بزرگ است.

48 وَ لا تُطِعِ الْکافِرینَ وَ الْمُنافِقینَ وَدَعْ اَذیهُمْ وَ تَوَکَّلْ عَلَی اللّهِ وَ کَفی بِاللّهِ وَکیلاً

وَ لاتُطِعِ: و اطاعت مکن

الْکافِرینَ: کافران

وَ الْمُنافِقینَ: و منافقان را

وَدَعْ: و رها کن

اَذیهُمْ: آزارشان را

وَ تَوَکَّلْ: و توکّل کن

ص:76

عَلَی اللّهِ: بر خدا،

(94) جلد 22 سوره احزاب

وَ کَفی: و کافی است

بِاللّهِ: خدا

وَکیلاً: که وکیل (تو باشد).

56 اِنَّ اللّهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَی النَّبِیِّ یا اَیُّهَا الَّذینَ امَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلیما

اِنَّ اللّهَ: همانا خداوند

وَ مَلائِکَتَهُ: و فرشتگان او

یُصَلُّونَ: درود می فرستند

عَلَی النَّبِیِّ: بر پیامبر،

یا اَیُّهَا الَّذینَ: ای کسانی که

امَنُوا: ایمان آورده اید!

صَلُّوا: درود بفرستید، صلوات بفرستید

عَلَیْهِ: بر او

سوره احزاب لغات و مفاهیم قرآن کریم (95)

وَ سَلِّمُوا: تسلیم شوید

ص:77

تَسْلیما: تسلیم شدنی.

70 یا اَیُّهَا الَّذینَ امَنُوا اتَّقُوا اللّهَ وَ قُولُوا قَوْلاً سَدیدا

یا اَیُّهَاالَّذینَ: ای کسانی که

امَنُوا: ایمان آورده اید!

اتَّقُوا: بترسید

اللّهَ: از خدا

وَ قُولُوا: و بگویید

قَوْلاً: سخنی

سَدیدا: راست و استوار، سنجیده.

71 یُصْلِحْ لَکُمْ اَعْمالَکُمْ وَ یَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ

(96) جلد 22 سوره احزاب

وَ مَنْ یُطِعِ اللّهَ وَ رَسُولَهُ فَقَدْ فازَ فَوْزا عَظیما

یُصْلِحْ: اصلاح می کند

لَکُمْ: برایتان

ص:78

اَعْمالَکُمْ: اعمالتان را

وَ یَغْفِرْ: و می آمرزد

لَکُمْ: برایتان

ذُنُوبَکُمْ: گناهانتان را.

وَ مَنْ: و هر کس

یُطِعِ: اطاعت کند

اللّهَ: خدا

وَ رَسُولَهُ: و رسولش را،

فَقَدْ: پس به تحقیق

فازَ: رستگار شده

فَوْزا: به رستگاری

سوره احزاب لغات و مفاهیم قرآن کریم (97)

عَظیما: بزرگی.

ص:79

(98) جلد 22 سوره احزاب

2 یَعْلَمُ مایَلِجُ فِی الاَْرْضِ وَ ما یَخْرُجُ مِنْها وَ ما یَنْزِلُ مِنَ السَّماءِ وَمایَعْرُجُ فیهاوَهُوَالرَّحیمُ الْغَفُورُ

یَعْلَمُ: می داند

ما یَلِجُ: آن چه فرومی رود

فِی الاَْرْضِ: در زمین

وَ ما: و آن چه

یَخْرُجُ: خارج می شود

مِنْها: از آن

وَ ما: و آن چه

یَنْزِلُ: نازل می شود

مِنَ السَّماءِ: از آسمان

(100) جلد 22 سوره سبأ

وَ ما: و آن چه

یَعْرُجُ: بالا می رود

فیها: در آن،

وَ هُوَ: و او

الرَّحیمُ: مهربان

ص:81

الْغَفُورُ: و آمرزنده است.

9 اَفَلَمْ یَرَوْا اِلی ما بَیْنَ اَیْدیهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ مِنَ السَّماءِ وَ الاَْرْضِ اِنْ نَشَأْ نَخْسِفْ بِهِمُ الاَْرْضَ اَوْنُسْقِطْ عَلَیْهِمْ کِسَفا مِنَ السَّماءِ اِنَّ فی ذلِکَ لاَیَةً لِکُلِّ عَبْدٍ مُنیبٍ

اَفَلَمْ یَرَوْا: آیا پس ندیدند، نگاه نکردند

اِلی ما: به آن چه

بَیْنَ اَیْدیهِمْ: پیش رویشان

سوره سباء لغات و مفاهیم قرآن کریم (101)

وَ ما: و آن چه

خَلْفَهُمْ: پشت سرشان

مِنَ السَّماءِ: از آسمان

وَ الاَْرْضِ: و زمین است؟

اِنْ نَشَأْ: اگر بخواهیم

نَخْسِفْ: فرومی بریم

بِهِمُ الاَْرْضَ: آن ها را در زمین

ص:82

اَوْ نُسْقِطْ: یا می افکنیم، ساقط می کنیم

عَلَیْهِمْ: بر ایشان، بر سرشان

کِسَفا: قطعاتی

مِنَ السَّماءِ: از آسمان،

اِنَّ: همانا

فی ذلِکَ: در این

لاَیَةً: هر آینه نشانه ای است

(102) جلد 22 سوره سبأ

لِکُلِّ عَبْدٍ: برای هر بنده

مُنیبٍ: توبه کار، به خدا روکننده.

10 وَ لَقَدْ اتَیْنا داوُدَ مِنّا فَضْلاً یا جِبالُ اَوِّبی مَعَهُ وَ الطَّیْرَ وَ اَلَنّا لَهُ الْحَدیدَ

وَ لَقَدْ: و هر آینه، به تحقیق

اتَیْنا: دادیم ما

داوُدَ: به داود

مِنّا: از جانب خودمان

ص:83

فَضْلاً: فضلی،

یا جِبالُ: ای کوه ها!

اَوِّبی: هم آواز شوید

مَعَهُ: با او

وَ الطَّیْرَ: و (ای) پرندگان!

سوره سباء لغات و مفاهیم قرآن کریم (103)

وَ اَلَنّا: و نرم کردیم

لَهُ: برای او

الْحَدیدَ: آهن را.

11 اَنِ اعْمَلْ سابِغاتٍ وَ قَدِّرْ فِی السَّرْدِ وَاعْمَلوُا صالِحا اِنّی بِما تَعْمَلُونَ بَصیرٌ

اَنِ اعْمَلْ: که عمل کن، بباف

سابِغاتٍ: زره ها را

وَ قَدِّرْ: و به اندازه کن

فِی السَّرْدِ: حلقه زره را،

وَ اعْمَلوُا: و انجام دهید

ص:84

صالِحا: عمل شایسته،

اِنّی: به درستی که من

بِما: به آن چه

(104) جلد 22 سوره سبأ

تَعْمَلُونَ: انجام می دهید

بَصیرٌ: بینا هستم.

12 وَ لِسُلَیْمنَ الرّیحَ غُدُوُّها شَهْرٌ وَ رَواحُها شَهْرٌ وَ اَسَلْنا لَهُ عَیْنَ الْقِطْرِ وَ مِنَ الْجِنِّ مَنْ یَعْمَلُ بَیْنَ یَدَیْهِ بِإِذْنِ رَبِّه وَ مَنْ یَزِغْ مِنْهُمْ عَنْ اَمْرِنا نُذِقْهُ مِنْ عَذابِ السَّعیرِ

وَ لِسُلَیْمنَ: و برای سلیمان

الرّیحَ: باد را (مسخّر کردیم)

غُدُوُّها: صبحگاهش

شَهْرٌ: (مسافت) یک ماه راه

وَ رَواحُها: و شام گاهش

شَهْرٌ: (مسافت) یک ماه را

ص:85

وَ اَسَلْنا: و روان ساختیم

سوره سباء لغات و مفاهیم قرآن کریم (105)

لَهُ: برای او

عَیْنَ: چشمه

الْقِطْرِ: مس مذاب را،

وَ مِنَ الْجِنِّ: و از جن

مَنْ: کسانی

یَعْمَلُ: کار می کردند

بَیْنَ یَدَیْهِ: پیش رویش

بِإِذْنِ: به فرمان

رَبِّه: پروردگارش،

وَ مَنْ: و هر کس

یَزِغْ: منحرف می شد

مِنْهُمْ: از آن ها

عَنْ اَمْرِنا: از دستور ما

نُذِقْهُ: می چشاندیم به او

(106) جلد 22 سوره سبأ

مِنْ عَذابِ: از عذاب

ص:86

السَّعیرِ: آتش سوزان.

13 یَعْمَلُونَ لَهُ مایَشاءُ مِنْ مَحاریبَ وَتَماثیلَ وَجِفانٍ کَالْجَوابِ وَقُدُورٍ راسِیاتٍنِ اعْمَلُوا الَ داوُدَ شُکْرا وَ قَلیلٌ مِنْ عِبادِیَ الشَّکُورُ

یَعْمَلُونَ: کار می کردند، درست می کردند

لَهُ: برای او

ما یَشاءُ: هر چه می خواست

مِنْ مَحاریبَ: از معبدها

وَ تَماثیلَ: و مجسمه ها

وَ جِفانٍ: و ظروف بزرگ

کَالْجَوابِ: مانند حوض ها

وَ قُدُورٍ: و دیگ های

سوره سباء لغات و مفاهیم قرآن کریم (107)

راسِیاتٍ: ثابت:

اعْمَلُوا: (گفتیم:) انجام دهید

الَ داوُدَ: ای آی داود!

ص:87

شُکْرا: شکر را،

وَ قَلیلٌ: و تعداد کمی

مِنْ عِبادِیَ: از بندگان من

الشَّکُورُ: شکرگزارند.

14 فَلَمّا قَضَیْنا عَلَیْهِ الْمَوْتَ ما دَلَّهُمْ عَلی مَوْتِه اِلاّ دابَّةُ الاَْرْضِ تأْکُلُ مِنْسَأَتَهُ فَلَمّا خَرَّ تَبَیَّنَتِ الْجِنُّ اَنْ لَوْ کانُوا یَعْلَمُونَ الْغَیْبَ ما لَبِثُوا فِی الْعَذابِ الْمُهینِ

فَلَمّا: پس وقتی که

قَضَیْنا: گذراندیم، مقرر داشتیم ما

(108) جلد 22 سوره سبأ

عَلَیْهِ: بر او

الْمَوْتَ: مرگ را،

ما دَلَّهُمْ: آگاه نساخت ایشان را

عَلی مَوْتِه: بر مرگش

اِلاّ: مگر

ص:88

دابَّةُ: جنبنده

الاَْرْضِ: زمین

تأْکُلُ: که می خورد

مِنْسَأَتَهُ: عصای او را،

فَلَمّا: پس وقتی که

خَرَّ: فروافتاد

تَبَیَّنَتِ: فهمیدند، دریافتند

الْجِنُّ: جن

اَنْ لَوْ: که اگر

سوره سباء لغات و مفاهیم قرآن کریم (109)

کانُوا یَعْلَمُونَ: می دانستند

الْغَیْبَ: غیب را،

مالَبِثُوا: نمی ماندند

فِی الْعَذابِ: در عذاب

الْمُهینِ: خوارکننده.

15 لَقَدْ کانَ لِسَبَأٍ فی مَسْکَنِهِمْ ایَةٌ جَنَّتانِ

ص:89

عَنْ یَمِینٍ وَ شِمالٍ کُلُوا مِنْ رِزْقِ رَبِّکُمْ وَاشْکُرُوا لَهُ بَلْدَةٌ طَیِّبَةٌ وَ رَبٌّ غَفُورٌ

لَقَدْ: هر آینه به تحقیق

کانَ: بود

لِسَبَأٍ: برای (قوم) سَبَأ

فی مَسْکَنِهِمْ: در محلّ سکونتشان

ایَةٌ: نشانه ای،

(110) جلد 22 سوره سبأ

جَنَّتانِ: دو باغ (داشتند)

عَنْ یَمِینٍ: از راست

وَ شِمالٍ: و چپ،

کُلُوا: (گفتیم:) بخورید

مِنْ رِزْقِ: از روزیِ

رَبِّکُمْ: پروردگارتان

وَاشْکُرُوا: و شکر کنید

لَهُ: او را،

بَلْدَةٌ: شهری است

ص:90

طَیِّبَةٌ: پاک و پاکیزه

وَ رَبٌّ: و پروردگاری

غَفُورٌ: آمرزنده.

16 فَاَعْرَضُوا فَأَرْسَلْنا عَلَیْهِمْ سَیْلَ الْعَرِمِ

سوره سباء لغات و مفاهیم قرآن کریم (111)

وَ بَدَّلْناهُمْ بِجَنَّتَیْهِمْ جَنَّتَیْنِ ذَواتَیْ أُکُلٍ خَمْطٍ وَ اَثْلٍ وَ شَیْ ءٍ مِنْ سِدْرٍ قَلِیلٍ

فَاَعْرَضُوا: پس روی گردانیدند

فَأَرْسَلْنا: پس فرستادیم

عَلَیْهِمْ: بر آن ها

سَیْلَ الْعَرِمِ: سیل ویرانگر

وَ بَدَّلْناهُمْ: و تبدیل کردیم

بِجَنَّتَیْهِمْ: دو باغ شان را

جَنَّتَیْنِ: به دو باغی که

ذَواتَیْ: دارای

أُکُلٍ: خوراکی

ص:91

خَمْطٍ: بدمزه، تلخ

وَ اَثْلٍ: و شوره گز بود

وَ شَیْ ءٍ: و چیزی

(112) جلد 22 سوره سبأ

مِنْ سِدْرٍ: از سِدر،

قَلِیلٍ: کمی، اندکی.

17 ذلِکَ جَزَیْناهُمْ بِما کَفَرُوا وَ هَلْ نُجازی اِلاَّ الْکَفُورَ

ذلِکَ: این را

جَزَیْناهُمْ: جزا دادیم به آن ها

بِما: به خاطر این که

کَفَرُوا: کفر ورزیدند،

وَ هَلْ: و آیا

نُجازی: جزا می دهیم

اِلاَّ الْکَفُورَ: جز ناسپاس را؟

ص:92

18 وَ جَعَلْنا بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ الْقُرَی الَّتی بارَکْنا

سوره سباء لغات و مفاهیم قرآن کریم (113)

فیها قُرًی ظاهِرَةً وَ قَدَّرْنا فیهَا السَّیْرَ سیرُوا فیها لَیالِیَ وَ اَیّاما امِنینَ

وَ جَعَلْنا: و قرار دادیم

بَیْنَهُمْ: میان آن ها

وَ بَیْنَ: و میان

الْقُرَی الَّتی: شهرهایی که

بارَکْنا: برکت داده بودیم

فیها: در آن،

قُرًی: شهرهای

ظاهِرَةً: نزدیک به هم که یکدیگر را می دیدند

وَ قَدَّرْنا: و به اندازه کردیم ما

فیهَا: در آن

ص:93

السَّیْر: مسافت را،

سیرُوا: (گفتیم:) سیر کنید، سفر کنید

(114) جلد 22 سوره سبأ

فیها: در آن،

لَیالِیَ: شب ها

وَ اَیّاما: و روزها

امِنینَ: در امنیت.

19 فَقالُوا رَبَّناباعِدْ بَیْنَ اَسْفارِنا وَ ظَلَمُوا اَنْفُسَهُمْ فَجَعَلْناهُمْ اَحادیثَ وَ مَزَّقْناهُمْ کَلَّ مُمَزَّقٍ اِنَّ فی ذلِکَ لاَآیاتٍ لِکُلِّ صَبّارٍ شَکُورٍ

فَقالُوا: پس گفتند:

رَبَّنا: پروردگارا!

باعِدْ: دور کن، فاصله بینداز

بَیْنَ اَسْفارِنا: بین سفرهایمان

وَ ظَلَمُوا: و ظلم کردند

اَنْفُسَهُمْ: به خودشان

سوره سباء لغات و مفاهیم قرآن کریم (115)

فَجَعَلْناهُمْ: پس قرار دادیم آن ها را

اَحادیثَ: داستان آیندگان

وَ مَزَّقْناهُمْ: و متلاشی کردیم آن ها را

ص:94

کَلَّ مُمَزَّقٍ: کاملاً متلاشی شده،

اِنَّ: به درستی که

فی ذلِکَ: در این

لاَآیاتٍ: هر آینه نشانه هایی است

لِکُلِّ: برای هر

صَبّارٍ: پُر صبرِ

شَکُورٍ: شکرگزاری

21 وَ ما کانَ لَهُ عَلَیْهِمْ مِنْ سُلطانٍ اِلاّ لِنَعْلَمَ مَنْ یُؤْمِنُ بِالاْخِرَةِ مِمَّنْ هُوَ مِنْها فی شَکٍّ وَ رَبُّکَ عَلی کُلِّ شَی ءٍ حَفیظٌ

(116) جلد 22 سوره سبأ

وَ ما کانَ لَهُ: و نبود او را

عَلَیْهِمْ: بر ایشان

مِنْ سُلطانٍ: هیچ سُلطه ای

اِلاّ: مگر

لِنَعْلَمَ: تا بدانیم، معلوم داریم

ص:95

مَنْ: کسی را که

یُؤْمِنُ: ایمان دارد

بِالاْخِرَةِ: به آخرت

مِمَّنْ: از کسی که

هُوَ: او،

مِنْها: از آن

فی شَکٍّ: در شک است.

وَ رَبُّکَ: و پروردگار تو

عَلی کُلِّ شَی ءٍ: بر هر چیزی

سوره سباء لغات و مفاهیم قرآن کریم (117)

حَفیظٌ: نگاهبان است.

24 قُلْ مَنْ یَرْزُقُکُمْ مِنَ السَّمواتِ وَالاَْرْضِ قُلِ اللّهُ وَ اِنّا اَوْ اِیّاکُمْ لَعَلی هُدًی اَوْ فیضَلالٍ مُبینٍ

قُلْ مَنْ: بگو: چه کسی

یَرْزُقُکُمْ: روزی می دهد شما را

مِنَ السَّمواتِ: از آسمان ها

ص:96

وَ الاَْرْضِ: و زمین؟

قُلِ: بگو:

اللّهُ: خدا،

وَ اِنّا: و همانا ما،

اَوْ اِیّاکُمْ: یا شما

لَعَلی هُدًی: بر هدایتیم

اَوْ فی ضَلالٍ: یا در گمراهی

(118) جلد 22 سوره سبأ

مُبینٍ: آشکار.

28 وَ ما اَرْسَلْناکَ اِلاّ کافَّةً لِلنّاسِ بَشیرا وَ نَذیرا وَلکِنَّ اَکْثَرَ النّاسِ لایَعْلَمُونَ

وَ ما اَرْسَلْناکَ: و نفرستادیم ما تو را

اِلاّ کافَّةً: مگر برای همه

لِلنّاسِ: مردم

بَشیرا: که بشارت دهنده

وَ نَذیرا: و بیم دهنده باشی

ص:97

وَلکِنَّ: ولیکن

اَکْثَرَ النّاسِ: بیشتر مردم

لایَعْلَمُونَ: نمی دانند.

34 وَ ما اَرْسَلْنا فی قَرْیَةٍ مِنْ نَذیرٍ اِلاّ قالَ

سوره سباء لغات و مفاهیم قرآن کریم (119)

مُتْرَفُوها اِنّا بِما اُرْسِلْتُمْ بِه کافِرُونَ

وَ ما اَرْسَلْنا: و نفرستادیم

فی قَرْیَةٍ: در شهری

مِنْ نَذیرٍ: هیچ هشدار دهنده ای،

اِلاّ: مگر این که

قالَ: گفتند

مُتْرَفُوها: خوش گذران های آن

اِنّا: به درستی که ما

بِما: به آن چه

اُرْسِلْتُمْ: فرستاده شده اید

بِه کافِرُونَ: به آن کافریم.

ص:98

36 قُلْ اِنَّ رَبّی یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ یَشاءُ وَ یَقدِرُ وَ لکِنَّ اَکْثَرَالنّاسِ لایَعْلَمُونَ

(120) جلد 22 سوره سبأ

قُلْ: بگو:

اِنَّ: همانا

رَبّی: پروردگار من

یَبْسُطُ: وسعت می دهد

الرِّزْقَ: روزی را

لِمَنْ: برای هر کس که

یَشاءُ: بخواهد

وَ یَقْدِرُ: و تنگ می گیرد،

وَ لکِنَّ: ولیکن

اَکْثَرَ: بیشتر

النّاسِ: مردم

لایَعْلَمُونَ: نمی دانند.

37 وَ ما اَمْوالُکُمْ وَ لا اَوْلادُکُمْ بِالَّتی تُقَرِّبُکُمْ

سوره سباء لغات و مفاهیم قرآن کریم (121)

عِنْدَنا زُلْفی اِلاّ مَنْ امَنَ وَ عَمِلَ صالِحا فَاُولئِکَ لَهُمْ

ص:99

جَزاءُ الضِّعْفِ بِما عَمِلُوا وَ هُمْ فِی الْغُرُفاتِ امِنُونَ

وَ ما: و نیست

اَمْوالُکُمْ: اموال شما

وَ لااَوْلادُکُمْ: و نه اولاد شما

بِالَّتی: چیزی که

تُقَرِّبُکُمْ: نزدیک گرداند شما را

عِنْدَنا: نزد ما

زُلْفی: از جهت قرب و منزلت

اِلاّ مَنْ: مگر کسی که

امَنَ: ایمان آوَرَد

وَ عَمِلَ: و انجام دهد

صالِحا: عمل شایسته،

فَاُولئِکَ: پس آنان

(122) جلد 22 سوره سبأ

لَهُمْ: برای ایشان است

جَزاءُ: پاداش

الضِّعْفِ: دو برابر

بِما: به خاطر آن چه

ص:100

عَمِلُوا: انجام دادند

وَ هُمْ: و ایشان

فِی الْغُرُفاتِ: در غرفه های (بهشتی)

امِنُونَ: ایمن هستند.

39 قُلْ اِنَّ رَبّی یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ یَشاءُ مِنْ عِبادِهِ وَ یَقْدِرُ لَهُ وَ ما اَنْفَقْتُمْ مِنْ شَیْ ءٍ فَهُوَ یُخْلِفُهُ وَ هُوَ خَیْرُ الرّازِقینَ

قُلْ: بگو:

اِنَّ: همانا

سوره سباء لغات و مفاهیم قرآن کریم (123)

رَبّی: پروردگار من

یَبْسُطُ: وسعت می دهد

الرِّزْقَ: روزی را

لِمَنْ: برای هر کس که

یَشاءُ: بخواهد

مِنْ عِبادِهِ: از بندگانش

وَ یَقْدِرُ: و تنگ می گیرد

ص:101

لَهُ: برای او،

وَ ما: و آن چه

اَنْفَقْتُمْ: انفاق کردید

مِنْ شَیْ ءٍ: از چیزی،

فَهُوَ: پس او

یُخْلِفُهُ: عوض می دهد آن را،

وَ هُوَ: و او

(124) جلد 22 سوره سبأ

خَیْرُ: بهترین

الرّازِقینَ: روزی دهندگان است.

49 قُلْ جاءَ الْحَقُّ وَما یُبْدِءُ الْباطِلُ وَما یُعیدُ

قُلْ: بگو:

جاءَ الْحَقُّ: آمد حق

وَ ما یُبْدِءُ: و شروع نمی کند

ص:102

الْباطِلُ: باطل

وَ ما یُعیدُ: و برنمی گردد.

سوره سباء لغات و مفاهیم قرآن کریم (125)

الْحَکیمُ: حکیم است.

8 اَفَمَنْ زُیِّنَ لَهُ سُوءُعَمَلِه فَرَآهُ حَسَنا فَاِنَّ اللّه یُضِلُّ مَنْ یَشاءُ وَیَهدی مَنْ یَشاءُ فَلا تَذْهَبْ نَفْسُکَ عَلَیْهِمْ حَسَراتٍ اِنَّ اللّهَ عَلیمٌ بِما یَصْنَعُونَ

اَفَمَنْ: آیا پس کسی که

زُیِّنَ: زینت داده شده

لَهُ :برای او

سُوءُ عَمَلِه: بدیِ عملش،

فَرَآهُ: پس می بیند آن را

حَسَنا: کار نیکی،

سوره فاطر لغات و مفاهیم قرآن کریم (127)

فَاِنَّ اللّه: پس همانا خدا

یُضِلُّ: گمراه می کند

مَنْ یَشاءُ: هر کس را بخواهد

وَ یَهدی: و هدایت می کند

مَنْ یَشاءُ: هر کس را بخواهد،

فَلا تَذْهَبْ: پس نَرَوَد (از کف)

ص:104

نَفْسُکَ: نفسِ تو

عَلَیْهِمْ: بر آن ها

حَسَراتٍ: (به خاطر شدّت حسرت)

اِنَّ اللّهَ: همانا خدا

عَلیمٌ بِما: داناست به آن چه

یَصْنَعُونَ: می سازند، مرتکب می شوند.

9 وَ اللّهُ الَّذی اَرْسَلَ الرِّیاحَ فَتُثیرُ سَحابا

(128) جلد 22 سوره فاطر

فَسُقْناهُ اِلی بَلَدٍ مَیِّتٍ فَاَحْیَیْنا بِهِ الاَْرْضَ بَعْدَ مَوْتِها کَذلِکَ النُّشُورُ

وَ اللّهُ: و خداوند

الَّذی: کسی است که

اَرْسَلَ الرِّیاحَ: فرستاد بادها را،

فَتُثیرُ: تا به حرکت درآوَرَند

سَحابا: ابرها را

فَسُقْناهُ: پس راندیم ما آن را

اِلی بَلَدٍ: به سوی سرزمین

ص:105

مَیِّتٍ: مرده ای،

فَاَحْیَیْنا: پس زنده کردیم ما

بِهِ الاَْرْضَ: به وسیله آن، زمین را

بَعْدَ مَوْتِها: بعد از مردنش،

کَذلِکَ النُّشُورُ: رستاخیز هم این چنین است.

سوره فاطر لغات و مفاهیم قرآن کریم (129)

10 مَنْ کانَ یُریدُ الْعِزَّةَ فَلِلّهِ الْعِزَّةُ جَمیعا اِلَیْهِ یَصْعَدُ الْکَلِمُ الطَّیِّبُ وَ الْعَمَلُ الصّالِحُ یَرْفَعُهُ وَالَّذینَ یَمْکُرُونَ السَّیِّئاتِ لَهُمْ عَذابٌ شَدیدٌ وَمَکْرُ اُولئِکَ هُوَ یَبُورُ

مَنْ کانَ یُریدُ: هر کس می خواهد

الْعِزَّةَ: عزّت را،

فَلِلّهِ: پس برای خداست

الْعِزَّةُ: عزّت

جَمیعا: تماما، کامل،

اِلَیْهِ: به سوی او

یَصْعَدُ: صعود می کند

ص:106

الْکَلِمُ الطَّیِّبُ: سخن پاکیزه

وَ الْعَمَلُ: و عملِ

(130) جلد 22 سوره فاطر

الصّالِحُ: صالح

یَرْفَعُهُ: بالا می بَرَد آن را،

وَ الَّذینَ: و کسانی که

یَمْکُرُونَ: مکر می کنند، نقشه می کشند

السَّیِّئاتِ: زشتی ها، بدی ها را،

لَهُمْ: برای ایشان است

عَذابٌ: عذابی

شَدیدٌ: سخت،

وَ مَکْرُ: و مکر

اُولئِکَ: آنان

هُوَ یَبُورُ: او، نابود می شود.

12 وَ ما یَسْتَوِی الْبَحْرانِ هذا عَذْبٌ فُراتٌ سائِغٌ شَرابُهُ وَ هذا مِلْحٌ اُجاجٌ وَ مِنْ کُلٍّ تَأْکُلُونَ لَحْما

سوره فاطر لغات و مفاهیم قرآن کریم (131)

طَرِیّا وَتَسْتَخْرِجُونَ حِلْیَةً تَلْبَسُونَها وَتَرَی الْفُلْکَ

ص:107

فیهِ مَواخِرَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ

وَ ما یَسْتَوِی: و مساوی نیستند

الْبَحْرانِ: دو دریا

هذا عَذْبٌ: این شیرین

فُراتٌ: و گوارا

سائِغٌ: و خوشگوار است

شَرابُهُ: نوشیدنش

وَ هذا: و این (یکی)

مِلْحٌ: شور

اُجاجٌ: و تلخ است،

وَ مِنْ کُلٍّ: و از هریک

تَأْکُلُونَ: می خورید

لَحْما: گوشت

(132) جلد 22 سوره فاطر

طَرِیّا: تازه

وَ تَسْتَخْرِجُونَ: و استخراج می کنید

حِلْیَةً: وسایل زینتی

تَلْبَسُونَها: می پوشید آن را،

ص:108

وَ تَرَی: و می بینی

الْفُلْکَ: کشتی ها را

فیهِ: در آن

مَواخِرَ: شکافنده اند (آب را)

لِتَبْتَغُوا: تا بجویید، به دست آورید

مِنْ فَضْلِهِ: از فضلش،

وَ لَعَلَّکُمْ: و شاید شما

تَشْکُرُونَ: تشکّر کنید.

27 اَلَمْ تَرَ اَنَّ اللّهَ اَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَاَخْرَجْنا

سوره فاطر لغات و مفاهیم قرآن کریم (133)

بِهِ ثَمَراتٍ مُخْتَلِفا اَلْوانُها وَ مِنَ الْجِبالِ جُدَدٌ بیضٌ وَ حُمْرٌ مُخْتَلِفٌ اَلْوانُها وَ غَرابیبُ سُودٌ

اَلَمْ تَرَ: آیا ندیدی

اَنَّ اللّهَ: که خدا

اَنْزَلَ: فرو فرستاد

مِنَ السَّماءِ: از آسمان

ماءً: آبی،

ص:109

فَاَخْرَجْنا: پس خارج نمودیم

بِهِ: به وسیله آن

ثَمَراتٍ مُخْتَلِفا: میوه های مختلف

اَلْوانُها: و رنگارنگ

وَ مِنَ الْجِبالِ: و از کوه ها

جُدَدٌ: خط ها، راه هایی

بیضٌ وَ حُمْرٌ: به رنگ سفید و سرخ

(134) جلد 22 سوره فاطر

مُخْتَلِفٌ: که مختلف است

اَلْوانُها: رنگ های آن

وَ غَرابیبُ سُودٌ: و (گاه) به رنگ کاملاً سیاه.

28 وَ مِنَ النّاسِ وَ الدَّوابِّ وَ الاَْنْعامِ مُخْتَلِفٌ اَلْوانُهُ کَذلِکَ اِنَّما یَخْشَی اللّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَمؤُا اِنَّ اللّهَ عَزیزٌ غَفُورٌ

وَ مِنَ النّاسِ: و از مردم

وَ الدَّوابِّ: و جنبندگان

وَ الاَْنْعامِ: و چهارپایان

ص:110

مُخْتَلِفٌ: که مختلف است

اَلْوانُهُ: رنگ هایشان

کَذلِکَ: (آری) این چنین است.

اِنَّما: جز این نیست که

سوره فاطر لغات و مفاهیم قرآن کریم (135)

یَخْشَی اللّهَ: می ترسند از خدا

مِنْ عِبادِهِ: از میان بندگانش

الْعُلَمؤُا: عُلَماء، دانایان، دانشمندان.

اِنَّ اللّهَ: به درستی که خدا

عَزیزٌ: شکست ناپذیر

غَفُورٌ: آمرزنده است.

29 اِنَّ الَّذینَ یَتْلُونَ کِتابَ اللّهِ وَ اَقامُوا الصَّلوةَ وَ اَنْفَقُوا مِمّا رَزَقْناهُمْ سِرّا وَ عَلانِیَةً یَرْجُونَ تِجارَةً لَنْ تَبُورَ

اِنَّ الَّذینَ: همانا کسانی که

یَتْلُونَ: تلاوت می کنند

کِتابَ اللّهِ: کتاب خدا را

ص:111

وَ اَقامُوا: و برپامی دارند

(136) جلد 22 سوره فاطر

الصَّلوةَ: نماز را

وَ اَنْفَقُوا: و انفاق کنند

مِمّا: از آن چه

رَزَقْناهُمْ: روزی شان کردیم

سِرّا وَ عَلانِیَةً: در نهان و آشکار،

یَرْجُونَ: امید دارند

تِجارَةً: به تجارتی که

لَنْ تَبُورَ: هرگز تباه نمی شود.

30 لِیُوَفِّیَهُمْ اُجُورَهُمْ وَ یَزیدَهُمْ مِنْ فَضْلِهِ اِنَّهُ غَفُورٌ شَکُورٌ

لِیُوَفِّیَهُمْ: تا به طور کامل بدهد

اُجُورَهُمْ: اجرشان را

وَ یَزیدَهُمْ: و زیاد کند برایشان

سوره فاطر لغات و مفاهیم قرآن کریم (137)

مِنْ فَضْلِهِ: از فضلش،

اِنَّهُ: به درستی که او

ص:112

غَفُورٌ: آمرزنده

شَکُورٌ: سپاسگزار است.

31 وَ الَّذی اَوْحَیْنا اِلَیْکَ مِنَ الْکِتابِ هُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقا لِما بَیْنَ یَدَیْهِ اِنَّ اللّهَ بِعِبادِهِ لَخَبیرٌ بَصیرٌ

وَ الَّذی: و آن چه

اَوْحَیْنا: وحی کردیم

اِلَیْکَ: به تو

مِنَ الْکِتابِ: از کتاب،

هُوَ الْحَقُّ: او، حق است

مُصَدِّقا: و تصدیق کننده

لِما بَیْنَ یَدَیْهِ: آن چه پیش رویش است.

(138) جلد 22 سوره فاطر

اِنَّ اللّهَ: همانا خداوند

بِعِبادِهِ: به بندگانش

لَخَبیرٌ: قطعا آگاه

بَصیرٌ: و بیناست.

ص:113

32 ثُمَّ اَوْرَثْنَا الْکِتابَ الَّذینَ اصْطَفَیْنا مِنْ عِبادِنا فَمِنْهُمْ ظالِمٌ لِنَفْسِه وَ مِنْهُمْ مُقْتَصِدٌ وَ مِنهُمْ سابِقٌ بِالْخَیْراتِ بِاِذْنِ اللّهِ ذلِکَ هُوَالْفَضْلُ الْکَبیرُ

ثُمَّ: سپس

اَوْرَثْنَا: به ارث دادیم

الْکِتابَ: کتاب را

الَّذینَ: به کسانی که

اصْطَفَیْنا: برگزیدیم ما

مِنْ عِبادِنا: از بندگان خود،

سوره فاطر لغات و مفاهیم قرآن کریم (139)

فَمِنْهُمْ: پس بعضی از آن ها

ظالِمٌ: ستمکارند

لِنَفْسِه: به خود

وَ مِنْهُمْ: و بعضی از آن ها

مُقْتَصِدٌ: میانه رو

وَ مِنهُمْ: و بعضی از آن ها

سابِقٌ: سبقت گیرنده اند

بِالْخَیْراتِ: در خوبی ها، نیکی ها

ص:114

بِاِذْنِ اللّهِ: به اذن خداوند،

ذلِکَ: این است

هُوَالْفَضْلُ: آن فضل

الْکَبیرُ: بزرگ.

33 جَنّاتُ عَدْنٍ یَدْخُلُونَها یُحَلَّوْنَ فیها

(140) جلد 22 سوره فاطر

مِنْ اَساوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَ لُؤْلُؤا وَ لِباسُهُمْ فیها حَریرٌ

جَنّاتُ: بهشت های

عَدْنٍ: جاویدی که

یَدْخُلُونَها: داخل می شوند در آن

یُحَلَّوْنَ: زیور می یابند

فیها: در آن جا

ص:115

مِنْ اَساوِرَ: از دستنبدها

مِنْ ذَهَبٍ: از طلا

وَ لُؤْلُؤا: و مروارید،

وَ لِباسُهُمْ: و لباسشان

فیها: در آن جا

حَریرٌ: حریر است.

34 وَ قالُوا الْحَمْدُ للّهِ الَّذی اَذْهَبَ عَنَّا الْحَزَنَ

سوره فاطر لغات و مفاهیم قرآن کریم (141)

اِنَّ رَبَّنا لَغَفُورٌ شَکُورٌ

وَ قالُوا: و گویند:

الْحَمْدُ: حمد و سپاس

للّهِ الَّذی: برای خدایی است که

اَذْهَبَ: بُرد

عَنَّاالْحَزَنَ: از ما غم و اندوه را،

اِنَّ: به درستی که

رَبَّنا: پروردگار ما

لَغَفُورٌ: هر آینه آمرزنده

شَکُورٌ: و سپاسگزار است.

35 اَلَّذیاَحَلَّنا دارَ الْمُقامَةِ مِنْ فَضْلِهِ لا یَمَسُّنا فیها نَصَبٌ وَ لا یَمَسُّنا فیها لُغُوبٌ

اَلَّذی: آن که

ص:116

(142) جلد 22 سوره فاطر

اَحَلَّنا: جای داد ما را

دارَ الْمُقامَةِ: در این سرای ماندنی

مِنْ فَضْلِهِ: از فضلش

لا یَمَسُّنا: نمی رسد به ما

فیها نَصَبٌ: در آن جا رنجی

وَ لا یَمَسُّنا: و نمی رسد به ما

فیها لُغُوبٌ: در آن جا خستگی.

36 وَ الَّذینَ کَفَرُوا لَهُمْ نارُ جَهَنَّمَ لا یُقْضی عَلَیهِمْ فَیَمُوتُوا وَلا یُخَفَّفُ عَنْهُمْ مِنْ عَذابِها کَذلِکَ نَجْزی کُلَّ کَفُورٍ

وَ الَّذینَ: و کسانی که

کَفَرُوا: کافر شدند

لَهُمْ: برای ایشان است

سوره فاطر لغات و مفاهیم قرآن کریم (143)

نارُ جَهَنَّمَ: آتش جهنم

لا یُقْضی: حکم داده نمی شود، نمی گذرانَد

عَلَیهِمْ: بر آن ها

ص:117

فَیَمُوتُوا: تا بمیرند

وَ لا یُخَفَّفُ: و تخفیف داده نمی شود

عَنْهُمْ: بر آن ها

مِنْ عَذابِها: از عذابش،

کَذلِکَ: این چنین

نَجْزی: جزا می دهیم

کُلَّ کَفُورٍ: همه کفرپیشه گان را.

37 وَ هُمْ یَصْطَرِخُونَ فیها رَبَّنا اَخْرِجْنا نَعْمَلْ صالِحا غَیْرَ الَّذی کُنّا نَعْمَلُ اَوَلَمْ نُعَمِّرْکُمْ مایَتَذَکَّرُ فیهِ مَنْ تَذَکَّرَ وَ جاءَکُمُ النَّذیرُ فَذُوقُوا

(144) جلد 22 سوره فاطر

فَما لِلظّالِمینَ مِنْ نَصیرٍ

وَ هُمْ: و ایشان

یَصْطَرِخُونَ: فریاد می زنند

فیها: در آن جا

رَبَّنا: پروردگارا!

اَخْرِجْنا: خارج کن ما را

ص:118

نَعْمَلْ: تا انجام دهیم

صالِحا: عمل صالح

غَیْرَ الَّذی: غیر از آن چه

کُنّا نَعْمَلُ: انجام می دهیم،

اَوَلَمْ نُعَمِّرْکُمْ: (به آن ها گفته شود:) آیا و عمر طولانی ندادیم به شما

ما یَتَذَکَّرُ فیهِ: تا متذکّر شود در آن

مَنْ: کسی که

سوره فاطر لغات و مفاهیم قرآن کریم (145)

تَذَکَّرَ: پند می گیرند؟

وَ جاءَکُمُ: و آمد شما را

النَّذیرُ: هشدار دهنده، بیم دهنده،

فَذُوقُوا: پس بچشید

فَما: پس نیست

لِلظّالِمینَ: برای ظالمان

مِنْ نَصیرٍ: هیچ یاوری.

41 اِنَّ اللّهَ یُمْسِکُ السَّمواتِ وَ الاَْرْضَ اَنْ تَزُولا و

ص:119

َ لَئِنْ زالَتا اِنْ اَمْسَکَهُما مِنْ اَحَدٍ مِنْ بَعْدِه اِنَّهُ کانَ حَلیما غَفُورا

اِنَّ: همانا

اللّهَ: خداست که

یُمْسِکُ: نگاه می دارد

(146) جلد 22 سوره فاطر

السَّمواتِ: آسمان ها

وَ الاَْرْضَ: و زمین را

اَنْ تَزُولا: که فروریزند،

وَ لَئِنْ: و هر آینه اگر

زالَتا: فرو ریزند

اِنْ اَمْسَکَهُما: نگه نمی دارد آن دو را

مِنْ اَحَدٍ: هیچ اَحدی

مِنْ بَعْدِه: از بعد آن.

اِنَّهُ: به درستی که او

کانَ: باشد

حَلیما: بردبار

غَفُورا: آمرزنده.

ص:120

سوره فاطر لغات و مفاهیم قرآن کریم (147)

5 تَنْزیلَ الْعَزیزِ الرَّحیمِ

تَنْزیلَ: (این قرآن) نازل شده

الْعَزیزِ: شکست ناپذیر

الرَّحیمِ: مهربان است.

6 لِتُنْذِرَ قَوْما ما اُنْذِرَ اباؤُهُمْ فَهُمْ غافِلُونَ

لِتُنْذِرَ: تا بیم دهی

قَوْما: قومی را که

ما اُنْذِرَ: بیم داده نشدند

اباؤُهُمْ: پدرانشان،

فَهُمْ: پس ایشان

سوره یس لغات و مفاهیم قرآن کریم (149)

غافِلُونَ: غافلند.

7 لَقَدْ حَقَّ الْقَوْلُ عَلی اَکْثَرِهِمْ فَهُمْ لا یُؤْمِنُونَ

لَقَدْ: هر آینه به تحقیق

حَقَّ الْقَوْلُ: ثابت شد گفتار

ص:122

عَلی اَکْثَرِهِمْ: بر بیشترشان،

فَهُمْ: پس ایشان

لا یُؤْمِنُونَ: ایمان نمی آورند.

8 اِنّا جَعَلْنا فی اَعْناقِهِمْ اَغْلالاً فَهِیَ اِلَی الاَْذْقانِ فَهُمْ مُقْمَحُونَ

اِنّا: همانا ما

جَعَلْنا: قرار دادیم

فی اَعْناقِهِمْ: در گردن هایشان

(150) جلد 22 سوره یس

اَغْلالاً: غُل هایی،

فَهِیَ: پس آن

اِلَی الاَْذْقانِ: تا چانه ها (ادامه دارد)

فَهُمْ: پس آن ها

مُقْمَحُونَ: سر به بالاماندگانند.

9 وَ جَعَلْنا مِنْ بَیْنِ اَیْدیهِمْ سَدّا وَ مِنْ خَلْفِهِمْ

ص:123

سَدّا فَاَغْشَیْناهُمْ فَهُمْ لا یُبْصِرُونَ

وَ جَعَلْنا: و قرار دادیم

مِنْ بَیْنِ اَیْدیهِمْ: از پیش رویشان

سَدّا: سدّی، مانعی

وَ مِنْ خَلْفِهِمْ: و از پشت سرشان

سَدّا: سدّی، مانعی

فَاَغْشَیْناهُمْ: پس پرده افکندیم بر آن ها

سوره یس لغات و مفاهیم قرآن کریم (151)

فَهُمْ: پس ایشان

لایُبْصِرُونَ: نمی بینند.

10 و َسَواءٌ عَلَیْهِمْ ءَاَنْذَرْتَهُمْ اَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لایُؤْمِنُونَ

و َسَواءٌ: و یکسان است

عَلَیْهِمْ: برایشان

ءَاَنْذَرْتَهُمْ: آیا بترسانیشان

ص:124

اَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ: یا نترسانیشان،

لا یُؤْمِنُونَ: ایمان نمی آورند.

11 اِنَّما تُنْذِرُ مَنِ اتَّبَعَ الذِّکْرَ وَ خَشِیَ الرَّحْمنَ بِالْغَیْبِ فَبَشِّرْهُ بِمَغْفِرَةٍ وَ اَجْرٍ کَریمٍ

اِنَّما: جز این نیست که

(152) جلد 22 سوره یس

تُنْذِرُ: تو می ترسانی

مَنِ: کسی را که

اتَّبَعَ الذِّکْرَ: پیروی کند قرآن را

وَ خَشِیَ: و بترسد

الرَّحْمنَ: از خدای رحمان

بِالْغَیْبِ: در نهان،

فَبَشِّرْهُ: پس بشارت بده او را

بِمَغْفِرَةٍ: به آمرزشی

وَ اَجْرٍ: و پاداشی

کَریمٍ: پُرارزش.

ص:125

12 اِنّا نَحْنُ نُحْییِ الْمَوْتی وَ نَکْتُبُ ما قَدَّمُوا وَ اثارَهُمْ وَ کُلَّ شَیْ ءٍ اَحْصَیْناهُ فی اِمامٍ مُبینٍ

اِنّا نَحْنُ: به درستی که ما

سوره یس لغات و مفاهیم قرآن کریم (153)

نُحْییِ: زنده می کنیم

الْمَوْتی: مردگان را

وَ نَکْتُبُ: و می نویسیم

ما: آن چه را که

قَدَّمُوا: پیش فرستادند

وَ اثارَهُمْ: و آثارشان را

وَ کُلَّ شَیْ ءٍ: و هر چیزی را

اَحْصَیْناهُ: به شمارش درآوریم آن را

فی اِمامٍ مُبینٍ: در لوحی آشکار.

«پایان جزء 22»

ص:126

(154) جلد 22 سوره یس

33 وَ ایَةٌ لَهُمُ الاَْرْضُ الْمَیْتَةُ اَحْیَیْناها وَ اَخْرَجْنا مِنْها حَبّا فَمِنْهُ یَأْکُلُونَ

وَ ایَةٌ: و نشانه ای است

لَهُمُ: برای ایشان

الاَْرْضُ: زمینِ

الْمَیْتَةُ: مرده که

اَحْیَیْناها: زنده کردیم ما آن را

وَ اَخْرَجْنا: و خارج نمودیم

مِنْها: از آن

حَبّا: دانه ای،

فَمِنْهُ: پس، از آن

یَأْکُلُونَ: می خورند.

34 وَ جَعَلْنا فیها جَنّاتٍ مِنْ نَخیلٍ وَ اَعْنابٍ

سوره یس لغات و مفاهیم قرآن کریم (155)

وَ فَجَّرْنا فیها مِنَ الْعُیُونِ

وَ جَعَلْنا: و قرار دادیم ما

ص:127

فیها: در آن

جَنّاتٍ: باغ هایی

مِنْ نَخیلٍ: از نخل ها

وَ اَعْنابٍ: و انگورها

وَ فَجَّرْنا: و جاری ساختیم

فیها: در آن

مِنَ الْعُیُونِ: از چشمه ها

35 لِیَأْکُلُوا مِنْ ثَمَرِه وَ ما عَمِلَتْهُ اَیْدیهِمْ اَفَلا یَشْکُرُونَ

لِیَأْکُلُوا: تا بخورند

مِنْ ثَمَرِه: از میوه اش

(156) جلد 23 سوره یس

وَ ما عَمِلَتْهُ: و انجام نداد آن را

اَیْدیهِمْ: دست های ایشان،

اَفَلا یَشْکُرُونَ: آیا پس تشکّر نمی کنند؟

ص:128

36 سُبْحانَ الَّذی خَلَقَ الاَْزْواجَ کُلَّها مِمّا تُنْبِتُ الاَْرْضُ وَ مِنْ اَنْفُسِهِمْ وَ مِمّا لا یَعْلَمُونَ

سُبْحانَ: منزّه است

الَّذی: آن که

خَلَقَ: آفرید

الاَْزْواجَ: زوج ها را

کُلَّها: همگی اش را

مِمّا تُنْبِتُ: از آن چه می رویاند

الاَْرْضُ: زمین

وَ مِنْ اَنْفُسِهِمْ: و از خودشان

سوره یس لغات و مفاهیم قرآن کریم (157)

وَ مِمّا: و از آن چه

لا یَعْلَمُونَ: نمی دانند.

37 وَ ایَةٌ لَهُمُ اللَّیْلُ نَسْلَخُ مِنْهُ النَّهارَ فَاِذا هُمْ مُظْلِمُونَ

وَ ایَةٌ: و نشانه ای است

ص:129

لَهُمُ: برای ایشان

اللَّیْلُ: شب،

نَسْلَخُ: برمی گیریم، می کَنیم

مِنْهُ النَّهارَ: از آن روز را،

فَاِذاهُمْ: پس ناگاه ایشان

مُظْلِمُونَ: در تاریکی فرومی روند.

38 وَ الشَّمْسُ تَجْری لِمُسْتَقَرٍّ لَها ذلِکَ تَقْدیرُ

(158) جلد 23 سوره یس

الْعَزیزِ الْعَلیمِ

وَ الشَّمْسُ: و خورشید

تَجْری: حرکت می کند

لِمُسْتَقَرٍّ لَها: به سوی قرارگاهش،

ذلِکَ: این

تَقْدیرُ: نظم و تدبیر (خداوند)

الْعَزیزِ: شکست ناپذیر

الْعَلیمِ: داناست.

ص:130

39 وَ الْقَمَرَ قَدَّرْناهُ مَنازِلَ حَتّی عادَ کَالْعُرْجُونِ الْقَدیمِ

وَ الْقَمَرَ: و ماه را

قَدَّرْناهُ: اندازه گیری کردیم آن را، مقرّر نمودیم

مَنازِلَ: منزلگاه هایی

حَتّی عادَ: تا برگشت کند

سوره یس لغات و مفاهیم قرآن کریم (159)

کَالْعُرْجُونِ: مانند شاخه خشک خرما

الْقَدیمِ: (به حالتی که) قدیم بود، قبلاً بود.

40 لاَ الشَّمْسُ یَنْبَغی لَها اَنْ تُدْرِکَ الْقَمَرَ وَ لاَ اللَّیْلُ سابِقُ النَّهارِ وَ کُلٌّ فی فَلَکٍ یَسْبَحُونَ

لاَ الشَّمْسُ: نه خورشید

یَنْبَغی لَها: سزاوار است بر آن

اَنْ تُدْرِکَ: که دریابد، برسد

الْقَمَرَ: به ماه،

وَ لاَ اللَّیْلُ: و نه شب

ص:131

سابِقُ: پیشی گیرنده است

النَّهارِ: روز را،

وَ کُلٌّ: و همگی

فی فَلَکٍ: در مِداری

(160) جلد 23 سوره یس

یَسْبَحُونَ: شناورند

80 اَلَّذی جَعَلَ لَکُمْ مِنَ الشَّجَرِ الاَْخْضَرِ ناراً فَاِذا اَنْتُمْ مِنْهُ تُوقِدُونَ

اَلَّذی: آن (خدایی) که

جَعَلَ: قرار داد

لَکُمْ: برای شما

مِنَ الشَّجَرِ: از درختِ

الاَْخْضَرِ: سبز

ناراً: آتشی،

فَاِذا: پس در آن هنگام

اَنْتُمْ: شما

ص:132

مِنْهُ: از آن

تُوقِدُونَ: آتش روشن می کنید.

سوره یس لغات و مفاهیم قرآن کریم (161)

83 فَسُبْحانَ الَّذی بِیَدِه مَلَکُوتُ کُلِّ شَیْ ءٍ وَ اِلَیْهِ تُرْجَعُونَ

فَسُبْحانَ: پس منزّه است

الَّذی: آن که

بِیَدِه: به دست اوست

مَلَکُوتُ: ملکوتِ

کُلِّ شَیْ ءٍ: هر چیزی

وَ اِلَیْهِ: و به سوی او

تُرْجَعُونَ: بازگردانده می شوید.

ص:133

(162) جلد 23 سوره یس

5 رَبُّ السَّمواتِ وَ الاَْرْضِ وَ ما بَیْنَهُما وَ رَبُّ الْمَشارِقِ

رَبُّ السَّمواتِ: پروردگار آسمان ها

وَ الاَْرْضِ: و زمین

وَ ما بَیْنَهُما: و آن چه بین آن هاست

وَ رَبُّ: و پروردگار

الْمَشارِقِ: مشرق ها.

6 اِنّا زَیَّنَّا السَّماءَ الدُّنْیا بِزینَةٍ نِ الْکَواکِبِ

اِنّا: به درستی که ما

زَیَّنَّا: زینت نمودیم

السَّماءَ: آسمانِ

(164) جلد 23 سوره صافّات

الدُّنْیا: دنیا را

بِزینَةٍ: با زینت

الْکَواکِبِ: ستاره گان.

ص:135

83 وَ اِنَّ مِنْ شیعَتِهِ لاَِبْراهیمَ

وَ اِنَّ: و همانا

مِنْ شیعَتِهِ: از پیروان او،

لاَِبْراهیمَ: ابراهیم بود.

84 اِذْ جاءَ رَبَّهُ بِقَلْبٍ سَلیمٍ

اِذْ جاءَ: هنگامی که آمد

رَبَّهُ: (به درگاه) پروردگارش

بِقَلْبٍ: با دلی

سَلیمٍ: سالم و پاک.

سوره صافّات لغات و مفاهیم قرآن کریم (165)

85 اِذْ قالَ لاَِبیهِ وَ قَوْمِهِ ماذا تَعْبُدوُنَ

اِذْ قالَ: آن زمان که گفت:

لاَِبیهِ: به پدرش

وَ قَوْمِهِ: و قومش

ماذا تَعْبُدوُنَ: (این ها) چیست که می پرستید؟

ص:136

86 اَئِفْکا الِهَةً دوُنَ اللّهِ تُریدوُنَ

اَئِفْکا: آیا دروغین

الِهَةً: معبودانی

دوُنَ اللّهِ: غیر از خدا

تُریدوُنَ: می خواهید؟

87 فَما ظَنُّکُمْ بِرَبِّ الْعالَمینَ

فَما: پس چیست

(166) جلد 23 سوره صافّات

ظَنُّکُمْ: گمان شما

بِرَبِّ: درباره پروردگار

الْعالَمینَ: جهانیان؟

88 فَنَظَرَ نَظْرَةً فِی النُّجُومِ

فَنَظَرَ: پس نظر کرد، نگاه کرد

نَظْرَةً: نگاهی

فِی النُّجُومِ: به ستارگان.

ص:137

89 فَقالَ اِنّی سَقیمٌ

فَقالَ: پس گفت:

اِنّی: همانا من

سَقیمٌ: بیمارم (و با شما به مراسم جشن نمی آیم).

90 فَتَوَلَّوْا عَنْهُ مُدْبِرینَ

سوره صافّات لغات و مفاهیم قرآن کریم (167)

فَتَوَلَّوْا: پس روی گرداندند

عَنْهُ: از او،

مُدْبِرینَ: پشت کنان.

91 فَراغَ اِلی الِهَتِهِمْ فَقالَ اَلا تَأْکُلُونَ

فَراغَ: پس مخفیانه رفت

اِلی الِهَتِهِمْ: به سراغ خدایانشان،

فَقالَ: پس گفت:

اَلا تَأْکُلُونَ: چرا نمی خورید؟!

ص:138

92 ما لَکُمْ لا تَنْطِقُونَ

ما لَکُمْ: چه شده شما را که

لا تَنْطِقُونَ: حرف نمی زنید؟!

(168) جلد 23 سوره صافّات

93 فَراغَ عَلَیْهِمْ ضَرْبا بِالْیَمینِ

فَراغَ: پس مخفیانه زد

عَلَیْهِمْ: بر ایشان

ضَرْبا: ضربه ای

بِالْیَمینِ: با دست راست.

94 فَاَقْبَلُوا اِلَیْهِ یَزِفُّونَ

فَاَقْبَلُوا: پس روی آوردند

اِلَیْهِ: به سوی او

یَزِفُّونَ: شتابان.

95 قالَ اَتَعْبُدوُنَ ما تَنْحِتُونَ

ص:139

قالَ: (ابراهیم) گفت:

اَتَعْبُدوُنَ: آیا می پرستید

سوره صافّات لغات و مفاهیم قرآن کریم (169)

ما تَنْحِتُونَ: آن چه را که می تراشید؟

96 وَ اللّهُ خَلَقَکُمْ وَ ما تَعْمَلُونَ

وَ اللّهُ: در حال که خدا

خَلَقَکُمْ: آفریده شما را

وَ ما: و آن چه

تَعْمَلُونَ: انجام می دهید، می سازید.

97 قالُوا ابْنُوا لَهُ بُنْیانا فَاَلْقُوهُ فِی الْجَحیمِ

قالُوا: گفتند:

ابْنُوا: بنا کنید، بسازید

لَهُ بُنْیانا: برای او، بنایی،

فَاَلْقُوهُ: پس بیفکنید او را

فِی الْجَحیمِ: در جهنّمی (از آتش).

ص:140

(170) جلد 23 سوره صافّات

98 فَاَرادوُا بِهِ کَیْدا فَجَعَلْناهُمُ الاَْسْفَلینَ

فَاَرادوُا: پس اراده کردند، ریختند

بِهِ: برای او،

کَیْدا: نقشه ای، طرحی

فَجَعَلْناهُمُ: پس قرار دادیم ما ایشان را

الاَْسْفَلینَ: از مغلوبین، از شکست خوردگان.

99 وَ قالَ اِنّی ذاهِبٌ اِلی رَبّی سَیَهْدینِ

وَ قالَ: و (ابراهیم) گفت:

اِنّی ذاهِبٌ: همانا من می روم

اِلی رَبّی: به سوی پروردگارم،

سَیَهْدینِ: به زودی هدایتم خواهد کرد.

100 رَبِّ هَبْ لی مِنَ الصّالِحینَ

سوره صافّات لغات و مفاهیم قرآن کریم (171)

رَبِّ: پروردگارا!

هَبْ لی: ببخش به من

ص:141

مِنَ الصّالِحینَ: (فرزندی) از شایستگان.

101 فَبَشَّرْناهُ بِغُلامٍ حَلیمٍ

فَبَشَّرْناهُ: پس بشارت دادیم او را

بِغُلامٍ حَلیمٍ: به پسری بردبار.

102 فَلَمّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعْیَ قالَ یا بُنَیَّ اِنّی اَری فِی الْمَنامِ اَنّی اَذْبَحُکَ فَانْظُرْ ماذا تَری قالَ یا اَبَتِ افْعَلْ ما تُؤْمَرُ سَتَجِدُنی اِنْ شاءَاللّهُ مِنَ الصّابِرینَ

فَلَمّا: پس وقتی که

بَلَغَ مَعَهُ: رسید با او

السَّعْیَ: به سنّ سعی و کوشش

(172) جلد 23 سوره صافّات

قالَ یا بُنَیَّ: گفت: ای پسرم!

اِنّی اَری: همانا من می بینم

فِی الْمَنامِ: در خواب

اَنّی اَذْبَحُکَ: که تو را سرمی بُرَم،

ص:142

فَانْظُرْ: پس بنگر،

ماذا تَری: چه می بینی؟ نظر تو در این مورد چیست؟

قالَ: گفت:

یا اَبَتِ: ای پدر من!

افْعَلْ: انجام بده

ما تُؤْمَرُ: آن چه را که مأمور شده ای،

سَتَجِدُنی: به زودی می یابی مرا

اِنْ شاءَ اللّهُ: اگر بخواهد خدا

مِنَ الصّابِرینَ: از صابران

سوره صافّات لغات و مفاهیم قرآن کریم (173)

103 فَلَمّا اَسْلَما وَ تَلَّهُ لِلْجَبینِ

فَلَمّا: پس وقتی که

اَسْلَما: تسلیم شدند هر دو

وَ تَلَّهُ: و به خاک انداخت او را

لِلْجَبینِ: بر پیشانی، بر روی،

ص:143

104 وَ نادَیْناهُ اَنْ یا اِبْراهیمُ

وَ نادَیْناهُ: و ندا کردیم او را

اَنْ یا اِبْراهیمُ: که ای ابراهیم!

105 قَدْصَدَّقْتَ الرُّءْیا اِنّا کَذلِکَ نَجْزِی الْمُحْسِنینَ

قَدْ: به تحقیق

صَدَّقْتَ: تصدیق کردی، تحقّق

الرُّءْیا: خواب را،

(174) جلد 23 سوره صافّات

اِنّا: همانا ما

کَذلِکَ: این چنین

نَجْزِی: پاداش می دهیم

الْمُحْسِنینَ: نیکوکاران را.

106 اِنَّ هذا لَهُوَ الْبَلؤُا الْمُبینُ

اِنَّ: به درستی که

هذا: این

ص:144

لَهُوَ: هر آینه

الْبَلؤُا: آزمایش

الْمُبینُ: آشکاری بود.

107 وَ فَدَیْناهُ بِذِبْحٍ عَظیمٍ

وَ فَدَیْناهُ: و عوض کردیم او را

سوره صافّات لغات و مفاهیم قرآن کریم (175)

بِذِبْحٍ: به ذبحی

عَظیمٍ: بزرگ.

108 وَ تَرَکْنا عَلَیْهِ فِی الاْخِرینَ

وَ تَرَکْنا: و باقی گذاردیم

عَلَیْهِ: بر او (ذکر خیرش را)

فِی الاْخِرینَ: در میان دیگران (آیندگان).

109 سَلامٌ عَلی اِبْراهیمَ

سَلامٌ: درود و سلام

ص:145

عَلی اِبْراهیمَ: بر ابراهیم!

110 کَذلِکَ نَجْزِی الْمُحْسِنینَ

کَذلِکَ: این چنین

(176) جلد 23 سوره صافّات

نَجْزِی: پاداش می دهیم

الْمُحْسِنینَ: نیکوکاران.

111 اِنَّهُ مِنْ عِبادِنَا الْمُؤْمِنینَ

اِنَّهُ: همانا او

مِنْ عِبادِنَا: از بندگان مؤمن ما

الْمُؤْمِنینَ: بود.

112 وَ بَشَّرْناهُ بِاِسْحقَ نَبِیّا مِنَ الصّالِحینَ

وَ بَشَّرْناهُ: و بشارت دادیم او را

بِاِسْحقَ: به اسحاق،

نَبِیّا: پیامبری

ص:146

مِنَ الصّالِحینَ: از صالحان.

سوره صافّات لغات و مفاهیم قرآن کریم (177)

113 وَ بارَکْنا عَلَیْهِ وَ عَلی اِسْحقَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتِهِما مُحْسِنٌ وَ ظالِمٌ لِنَفْسِهِ مُبینٌ

وَ بارَکْنا: و برکت دادیم

عَلَیْهِ: بر او

وَ عَلی: و بر

اِسْحقَ: اسحاق،

وَ مِنْ ذُرِّیَّتِهِما: و فرزندانشان

مُحْسِنٌ: بعضی نیکوکارند

وَ ظالِمٌ: و بعضی ظالمند

لِنَفْسِهِ: به خودشان

مُبینٌ: آشکار.

ص:147

(178) جلد 23 سوره صافّات

اوُلئِکَ الاَْحْزابُ

وَ ثَمُودُ: و ثمود

وَ قَوْمُ لُوطٍ: و قوم لوط

وَ اَصْحابُ: و اصحاب

الاَْیْکَةِ: أیکه،

اوُلئِکَ: آنان

الاَْحْزابُ: گروه های (مخالف بودند.)

14 اِنْ کُلٌّ اِلاّ کَذَّبَ الرُّسُلَ فَحَقَّ عِقابِ

اِنْ کُلٌّ: هیچ کدام نبودند

اِلاّ کَذَّبَ: مگر تکذیب کردند

الرُّسُلَ: پیامبران را

(180) جلد 23 سوره ص

فَحَقَّ: پس محقّق شد

عِقابِ: عقوبت من.

15 وَ ما یَنْظُرُ هؤُلاءِ اِلاّ صَیْحَةً واحِدَةً ما

ص:149

لَها مِنْ فَواقٍ

وَ ما یَنْظُرُ: و انتظار نمی کشند

هؤُلاءِ: این ها

اِلاّ: مگر

صَیْحَةً: صیحه ای

واحِدَةً: واحد،

ما لَها: نیست برای آن

مِنْ: هیچ

فَواقٍ: تکراری، مهلتی.

سوره ص لغات و مفاهیم قرآن کریم (181)

16 وَ قالُوا رَبَّنا عَجِّلْ لَناقِطَّنا قَبْلَ یَوْمِ الْحِسابِ

وَ قالُوا: و گفتند

رَبَّنا: پروردگارا!

عَجِّلْ لَنا: عجله کن برای ما،

قِطَّنا: بهره و نصیب ما را (از عذاب)

قَبْلَ: قبل از

ص:150

یَوْمِ: روز

الْحِسابِ: حساب (بده).

17 اِصْبِرْ عَلی ما یَقُولُونَ وَ اذْکُرْ عَبْدَنا داوُدَ ذَا الاَْیْدِ اِنَّهُ اَوّابٌ

اِصْبِرْ عَلی: صبر کن بر

ما یَقُولُونَ: آن چه می گویند،

وَ اذْکُرْ: و یاد کن

(182) جلد 23 سوره ص

عَبْدَنا داوُدَ: بنده ما را داود

ذَا الاَْیْدِ: که صاحب قدرت بود،

اِنَّهُ: همانا او

اَوّابٌ: بسیار به خدا رجوع می کرد.

18 اِنّا سَخَّرْنَا الْجِبالَ مَعَهُ یُسَبِّحْنَ بِالْعَشِیِّ وَ الاِْشْراقِ

اِنّا: به درستی که ما

سَخَّرْنَا: مسخّر کردیم

ص:151

الْجِبالَ: کوه ها را

مَعَهُ: با او،

یُسَبِّحْنَ: تسبیح می کردند

بِالْعَشِیِّ: شامگاهان

وَ الاِْشْراقِ: و بامدادان.

سوره ص لغات و مفاهیم قرآن کریم (183)

19 وَ الطَّیْرَ مَحْشُورَةً کُلٌّ لَهُ اَوّابٌ

وَ الطَّیْرَ: و پرندگان را

مَحْشُورَةً: به گرد او درآورده،

کُلٌّ: همگی

لَهُ: برای او، به سوی او

اَوّابٌ: رجوع می کردند.

20 وَ شَدَدْنا مُلْکَهُ وَ اتَیْناهُ الْحِکْمَةَ وَ فَصْلَ الْخِطابِ

وَ شَدَدْنا: و استحکام بخشیدیم

مُلْکَهُ: حکومتش را

ص:152

وَ اتَیْناهُ: و دادیم ما به او

الْحِکْمَةَ: حکمت

(184) جلد 23 سوره ص

وَ فَصْلَ: و قضاوت عادلانه.

الْخِطابِ

71 اِذْ قالَ رَبُّکَ لِلْمَلائِکَةِ اِنّیخالِقٌ بَشَرامِنْ طینٍ

اِذْ قالَ: هنگامی که گفت:

رَبُّکَ: پروردگارت

لِلْمَلائِکَةِ: به فرشتگان

اِنّی خالِقٌ: همانا من خلق کننده

بَشَرا: بشری

مِنْ طینٍ: از گِل هستم.

72 فَاِذا سَوَّیْتُهُ وَ نَفَخْتُ فیهِ مِنْ روُحی فَقَعُوا لَهُ ساجِدینَ

فَاِذا: پس وقتی که

سوره ص لغات و مفاهیم قرآن کریم (185)

سَوَّیْتُهُ: آراستم او را، نظام بخشیدم،

ص:153

وَ نَفَخْتُ فیهِ: و دمیدم در او

مِنْ روُحی: از روح خود،

فَقَعُوا لَهُ: پس بیفتید برای او

ساجِدینَ: به سجده.

73 فَسَجَدَ الْمَلائِکَةُ کُلُّهُمْ اَجْمَعُونَ

فَسَجَدَ: پس سجده کردند

الْمَلائِکَةُ: فرشتگان

کُلُّهُمْ اَجْمَعُونَ: همه شان جمیعا.

74 اِلاّ اِبْلیسَ اسْتَکْبَرَ وَ کانَ مِنَ الْکافِرینَ

اِلاّ اِبْلیسَ: مگر ابلیس که

اسْتَکْبَرَ: تکبّر ورزید

(186) جلد 23 سوره ص

وَ کانَ: و بود

مِنَ الْکافِرینَ: از کافران.

75 قالَ یا اِبْلیسُ ما مَنَعَکَ اَنْ تَسْجُدَ لِما خَلَقْتُ ب

ص:154

ِیَدَیَّ اَسْتَکْبَرْتَ اَمْ کُنْتَ مِنَ الْعالینَ

قالَ: گفت:

یا اِبْلیسُ: ای ابلیس!

ما مَنَعَکَ: چه چیز مانع تو شد

اَنْ تَسْجُدَ: که سجده کنی

لِما خَلَقْتُ: بر آن چه خلق نمودم

بِیَدَیَّ: با دست قدرتم،

اَسْتَکْبَرْتَ: آیا تکبّر کردی

اَمْ کُنْتَ: یا بودی

مِنَ الْعالینَ: از بلندپایگان؟

سوره ص لغات و مفاهیم قرآن کریم (187)

76 قالَ اَنَا خَیْرٌ مِنْهُ خَلَقْتَنی مِنْ نارٍ وَ خَلَقْتَهُ مِنْ طینٍ

قالَ اَنَا: گفت: من

خَیْرٌ مِنْهُ: بهترم از او،

خَلَقْتَنی: خلق کردی مرا

مِنْ نارٍ: از آتش

ص:155

وَ خَلَقْتَهُ: و خلق نمودی او را

مِنْ طینٍ: از گِل.

77 قالَ فَاخْرُجْ مِنْها فَاِنَّکَ رَجیمٌ

قالَ: گفت:

فَاخْرُجْ مِنْها: پس خارج شو از آن

فَاِنَّکَ: پس همانا تو

(188) جلد 23 سوره ص

رَجیمٌ: رانده شده ای.

78 وَ اِنَّ عَلَیْکَ لَعْنَتی اِلی یَوْمِ الدّینِ

وَ اِنَّ: و به درستی که

عَلَیْکَ: بر توست

لَعْنَتی: لعنت من

اِلی یَوْمِ الدّینِ: تا روز قیامت.

79 قالَ رَبِّ فَاَنْظِرْنی اِلی یَوْمِ یُبْعَثُونَ

قالَ: گفت:

ص:156

رَبِّ: پروردگارا!

فَاَنْظِرْنی: پس مهلت بده مرا

اِلی یَوْمِ: تا روزی که

یُبْعَثُونَ: برانگیخته می شوند.

سوره ص لغات و مفاهیم قرآن کریم (189)

80 قالَ فَاِنَّکَ مِنَ الْمُنْظَرینَ

قالَ: گفت:

فَاِنَّکَ: پس همانا تو

مِنَ الْمُنْظَرینَ: از مهلت داده شدگانی.

81 اِلی یَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ

اِلی یَوْمِ: تا روز

الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ: وقت معلوم شده.

82 قالَ فَبِعِزَّتِکَ لاَُغْوِیَنَّهُمْ اَجْمَعینَ

قالَ: گفت:

فَبِعِزَّتِکَ: پس به عزّتت قسم که

ص:157

لاَُغْوِیَنَّهُمْ: حتما گمراه خواهم کرد ایشان را

(190) جلد 23 سوره ص

اَجْمَعینَ: همگی.

83 اِلاّ عِبادَکَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصینَ

اِلاّ عِبادَکَ: مگر بندگانت

مِنْهُمُ: از ایشان

الْمُخْلَصینَ: خالص هستند.

84 قالَ فَالْحَقُّ وَ الْحَقَّ اَقُولُ

قالَ: گفت:

فَالْحَقُّ: پس حق است

وَ الْحَقَّ اَقُولُ: و حق را می گویم.

85 لاََمْلاََنَّ جَهَنَّمَ مِنْکَ وَ مِمَّنْ تَبِعَکَ مِنْهُمْ اَجْمَعینَ

لاََمْلاََنَّ: حتما حتما پُر می کنم

سوره ص لغات و مفاهیم قرآن کریم (191)

جَهَنَّمَ مِنْکَ: جهنّم را از تو

ص:158

وَ مِمَّنْ: و از کسی که

تَبِعَکَ: پیروی کرد تو را

مِنْهُمْ اَجْمَعینَ: از ایشان همگی.

86 قُلْ ما اَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ مِنْ اَجْرٍ وَ ما اَنَا مِنَ الْمُتَکَلِّفینَ

قُلْ: بگو:

ما اَسْئَلُکُمْ: طلب نمی کنم از شما

عَلَیْهِ: بر این (رسالت)

مِنْ اَجْرٍ: هیچ مزدی

وَ ما اَنَا: و نیستم من

مِنَ الْمُتَکَلِّفینَ: از کسانی که چیزی را ندارند و به خود می بندند.

(192) جلد 23 سوره ص

87 اِنْ هُوَ اِلاّ ذِکْرٌ لِلْعالَمینَ

ص:159

اِنْ هُوَ: نیست این (قرآن)

اِلاّ ذِکْرٌ: مگر تذکّری

لِلْعالَمینَ: برای جهانیان.

88 وَ لَتَعْلَمُنَّ نَبَأَهُ بَعْدَ حینٍ

وَ لَتَعْلَمُنَّ: و قطعا خواهید دانست

نَبَأَهُ: خبر آن را

بَعْدَ حینٍ: بعد از مدّتی.

ص:160

سوره ص لغات و مفاهیم قرآن کریم (193)

فَاعْبُدِ: پس عبادت کن

اللّهَ: خدا را

مُخْلِصا: در حالی که خالص کرده ای

لَهُ: برای او

الدّینَ: دین را.

5 خَلَقَ السَّمواتِ وَ الاَْرْضَ بِالْحَقِّ یُکَوِّرُ اللَّیْلَ عَلَی النَّهارِ وَ یُکَوِّرُ النَّهارَ عَلَی اللَّیْلِ وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ کُلٌّ یَجْری لاَِجَلٍ مُسَمًّی اَلا هُوَ الْعَزیزُ الْغَفّارُ

خَلَقَ: خلق کرد

السَّمواتِ: آسمان ها

وَ الاَْرْضَ: و زمین را

سوره زمر لغات و مفاهیم قرآن کریم (195)

بِالْحَقِّ: به حق،

یُکَوِّرُ: می پیچد

ص:162

اللَّیْلَ: شب را

عَلَی النَّهارِ: بر روز

وَ یُکَوِّرُ: و می پیچد

النَّهارَ: روز را

عَلَی اللَّیْلِ: بر شب،

وَ سَخَّرَ: و مسخّر کرد

الشَّمْسَ: خورشید

وَ الْقَمَرَ: و ماه را،

کُلٌّ یَجْری: در جریانند

لاَِجَلٍ: برای مدّتی

مُسَمًّی: معیّن.

اَلا: آگاه باش

(196) جلد 23 سوره زمر

هُوَ: که او

الْعَزیزُ: شکست ناپذیر

الْغَفّارُ: آمرزنده است.

ص:163

10 قُلْ یا عِبادِ الَّذینَ امَنُوا اتَّقُوا رَبَّکُمْ لِلَّذینَ اَحْسَنُوا فی هذِهِ الدُّنْیا حَسَنَةٌ وَ اَرْضُ اللّهِ واسِعَةٌ اِنَّما یُوَفَّی الصّابِروُنَ اَجْرَهُمْ بِغَیْرِ حِسابٍ

قُلْ: بگو:

یا عِبادِ الَّذینَ: ای بندگان من که

امَنُوا: ایمان آورده اید!

اتَّقُوا: تقوا پیشه کنید، بترسید

رَبَّکُمْ: از پروردگارتان،

لِلَّذینَ: برای کسانی که

اَحْسَنُوا: نیکی کردند

سوره زمر لغات و مفاهیم قرآن کریم (197)

فی هذِهِ الدُّنْیا: در این دنیا

حَسَنَةٌ: (پاداش) خوبی است.

وَ اَرْضُ اللّهِ: و زمین خدا

واسِعَةٌ: وسیع است.

اِنَّما: جز این نیست که

یُوَفَّی: به طور کامل می دمد

ص:164

الصّابِروُنَ: به صابران

اَجْرَهُمْ: اجرشان را

بِغَیْرِ حِسابٍ: بی حساب.

11 قُلْ اِنّی اُمِرْتُ اَنْ اَعْبُدَ اللّهَ مُخْلِصا لَهُ الدّینَ

قُلْ: بگو:

اِنّی: همانا من

اُمِرْتُ: مأمور شدم

(198) جلد 23 سوره زمر

اَنْ اَعْبُدَ اللّهَ: که بپرستم خدارا

مُخْلِصا: در حالی که خالص نمودم

لَهُ الدّینَ: برای او دین را.

12 وَ اُمِرْتُ لاَِنْ اَکُونَ اَوَّلَ الْمُسْلِمینَ

وَ اُمِرْتُ: و مأمور شدم

لاَِنْ اَکُونَ: برای این که باشم

اَوَّلَ الْمُسْلِمینَ: اوّلین مسلمان.

ص:165

13 قُلْ اِنّی اَخافُ اِنْ عَصَیْتُ رَبّیعَذابَ یَوْمٍ عَظیمٍ

قُلْ: بگو:

اِنّی: به درستی که من

اَخافُ: می ترسم

اِنْ عَصَیْتُ: اگر نافرمانی کنم

سوره زمر لغات و مفاهیم قرآن کریم (199)

رَبّی: پروردگارم

عَذابَ: از عذاب

یَوْمٍ عَظیمٍ: روزی بزرگ.

14 قُلِ اللّهَ اَعْبُدُ مُخْلِصا لَهُ دینی

قُلِ اللّهَ: بگو: خدا را

اَعْبُدُ: می پرستم

مُخْلِصا: در حالی که خالص نمودم

لَهُ دینی: برای او دینم را.

15 فَاعْبُدوُا ما شِئْتُمْ مِنْ دوُنِهِ قُلْ اِنَّ الْخاسِرینَ

ص:166

الَّذینَ خَسِروُا اَنْفُسَهُمْ وَ اَهْلیهِمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ اَلا ذلِکَ هُوَ الْخُسْرانُ الْمُبینُ

فَاعْبُدوُا: پس بپرستید

(200) جلد 23 سوره زمر

ما شِئْتُمْ: هر چه خواستید

مِنْ دوُنِهِ: غیر از او.

قُلْ اِنَّ: بگو: همانا

الْخاسِرینَ: زیانکاران

الَّذینَ: کسانی هستند که

خَسِروُا: زیان زدند

اَنْفُسَهُمْ: به خودشان

وَ اَهْلیهِمْ: و خانواده شان

یَوْمَ الْقِیامَةِ: روز قیامت.

اَلا: آگاه باش

ذلِکَ: این است

هُوَ الْخُسْرانُ: آن زیان

الْمُبینُ: آشکار.

ص:167

سوره زمر لغات و مفاهیم قرآن کریم (201)

16 لَهُمْ مِنْ فَوْقِهِمْ ظُلَلٌ مِنَ النّارِ وَ مِنْ تَحْتِهِمْ ظُلَلٌ ذلِکَ یُخَوِّفُ اللّهُ بِهِ عِبادَهُ یا عِبادِ فَاتَّقُونِ

لَهُمْ: برای ایشان است

مِنْ فَوْقِهِمْ: از بالای سرشان

ظُلَلٌ: سایبان هایی

مِنَ النّارِ: از آتش

وَ مِنْ تَحْتِهِمْ: و از زیر پایشان

ظُلَلٌ: سایبان هایی،

ذلِکَ: این چنین است

یُخَوِّفُ: می ترساند

اللّهُ: خداوند

بِهِ عِبادَهُ: به آن بندگانش را،

یا عِبادِ: ای بندگان من!

فَاتَّقُونِ: پس (از نافرمانیِ) من بترسید.

(202) جلد 23 سوره زمر

17 وَ الَّذینَ اجْتَنَبُوا الطّاغُوتَ اَنْ یَعْبُدوُها

ص:168

وَ اَنابُوا اِلَی اللّهِ لَهُمُ الْبُشْری فَبَشِّرْ عِبادِ

وَ الَّذینَ: و آنان که

اجْتَنَبُوا: اجتناب کردند، دوری نمودند

الطّاغُوتَ: از طاغوت

اَنْ یَعْبُدوُها: این که پرستش کنند او را

وَ اَنابُوا: و توبه کردند، روی آوردند

اِلَی اللّهِ: به خدا،

لَهُمُ: برای ایشان است

الْبُشْری: بشارت

فَبَشِّرْ: پس مژده بده

عِبادِ: بندگانم را.

سوره زمر لغات و مفاهیم قرآن کریم (203)

18 اَلَّذینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ اَحْسَنَهُ اوُلئِکَ الَّذینَ هَدیهُمُ اللّهُ وَ اوُلئِکَ هُمْ اُولُوا الاَْلْبابِ

اَلَّذینَ: کسانی که

یَسْتَمِعُونَ: گوش می دهند

ص:169

الْقَوْلَ: به سخن،

فَیَتَّبِعُونَ: پس پیروی می کنند

اَحْسَنَهُ: بهترین آن را،

اوُلئِکَ: آنان هستند

الَّذینَ: کسانی که

هَدیهُمُ: هدایت کرد ایشان را

اللّهُ: خدا

وَ اوُلئِکَ هُمْ: و آنان ایشانند

اُولُوا الاَْلْبابِ: صاحبان خرد.

(204) جلد 23 سوره زمر

21 اَلَمْ تَرَ اَنَّ اللّهَ اَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَسَلَکَهُ یَنابیعَ فِی الاَْرْضِ ثُمَّ یُخْرِجُ بِهِ زَرْعا مُخْتَلِفا اَلْوانُهُ ثُمَّ یَهیجُ فَتَریهُ مُصْفَرّا ثُمَّ یَجْعَلُهُ حُطاما اِنَّ فی ذلِکَ لَذِکْری لاِوُلِی الاَْلْبابِ

اَلَمْ تَرَ: آیا ندیدی

اَنَّ اللّهَ: که خداوند

ص:170

اَنْزَلَ: فرو فرستاد

مِنَ السَّماءِ: از آسمان

ماءً: آبی

فَسَلَکَهُ: پس وارد کرد آن را

یَنابیعَ: در چشمه سارها

فِی الاَْرْضِ: در زمین

ثُمَّ یُخْرِجُ: سپس خارج می کند

بِهِ زَرْعا: به وسیله آن کشتزاری

سوره زمر لغات و مفاهیم قرآن کریم (205)

مُخْتَلِفا: که مختلف است

اَلْوانُهُ: رنگ های آن

ثُمَّ یَهیجُ: سپس خشک می شود

فَتَریهُ: پس تو می بینی آن را

مُصْفَرّا: زرد شده

ثُمَّ: سپس

یَجْعَلُهُ: قرار می دهد آن را

حُطاما: خرد شده،

ص:171

اِنَّ فی ذلِکَ: به درستی که در آن

لَذِکْری: هر آینه تذکّری است

لاِوُلِی الاَْلْبابِ: برای صاحبان خرد.

22 اَفَمَنْ شَرَحَ اللّهُ صَدْرَهُ لِلاِْسْلامِ فَهُوَ عَلی نُورٍ مِنْ رَبِّهِ فَوَیْلٌ لِلْقاسِیَةِ قُلُوبُهُمْ مِنْ ذِکْرِ اللّهِ

(206) جلد 23 سوره زمر

اُولئِکَ فی ضَلالٍ مُبینٍ

اَفَمَنْ: آیا پس کسی که

شَرَحَ اللّهُ: گشاده کرد خداوند

صَدْرَهُ: سینه اش را

لِلاِْسْلامِ: برای اسلام،

فَهُوَ: پس او

عَلی نُورٍ: بر نوری

مِنْ: از جانب

رَبِّهِ: پروردگارش است، (مانند سخت دلان است)؟

فَوَیْلٌ: پس وای

ص:172

لِلْقاسِیَةِ: بر (کسانی که) سنگ شده

قُلُوبُهُمْ: دل هایشان

مِنْ ذِکْرِ اللّهِ: در برابر یاد خدا،

اُولئِکَ: آنان

سوره زمر لغات و مفاهیم قرآن کریم (207)

فی ضَلالٍ: در گمراهی

مُبینٍ: آشکاری هستند.

«پایان جزء 23»

ص:173

(208) جلد 23 سوره زمر

49 فَاِذا مَسَّ الاِْنْسانَ ضُرٌّ دَعانا ثُمَّ اِذا خَوَّلْناهُ نِعْمَةً مِنّاقالَ اِنَّما اوُتیتُهُ عَلی عِلْمٍ بَلْ هِیَ فِتْنَةٌ وَ لکِنَّ اَکْثَرَهُمْ لا یَعْلَمُونَ

فَاِذا: پس هنگامی که

مَسَّ الاِْنْسانَ: برسد به انسان

ضُرٌّ: ضرر و زیانی

دَعانا: بخوانَد ما را،

ثُمَّ: سپس

اِذا: وقتی که

خَوَّلْناهُ: عطا کنیم به او

نِعْمَةً: نعمتی

مِنّا:از جانب خود

قالَ: گوید:

اِنَّما: جز این نیست که

سوره زمر لغات و مفاهیم قرآن کریم (209)

اوُتیتُهُ: داده شده به من، آن

عَلی عِلْمٍ: به خاطر دانایی (خودم)،

ص:174

بَلْ: (نه چنین است) بلکه

هِیَ فِتْنَةٌ: آن آزمایشی است

وَ لکِنَّ: ولیکن

اَکْثَرَهُمْ: بیشترشان

لا یَعْلَمُونَ: نمی دانند.

52 اَوَ لَمْ یَعْلَمُوا اَنَّ اللّهَ یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ یَشاءُ وَ یَقْدِرُ اِنَّ فی ذلِکَ لاَیاتٍ لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ

اَوَ لَمْ یَعْلَمُوا: آیا و ندانستند

اَنَّ اللّهَ: همانا خداوند

یَبْسُطُ: وسعت می دهد

الرِّزْقَ: روزی را

(210) جلد 24 سوره زمر

لِمَنْ: برای هرکس که

یَشاءُ: بخواهد

وَ یَقْدِرُ: و تنگ می گیرد؟

اِنَّ فی ذلِکَ: به درستی که در این

ص:175

لاَیاتٍ: هر آینه نشانه هایی است

لِقَوْمٍ: برای قومی که

یُؤْمِنُونَ: ایمان می آورند.

53 قُلْ یا عِبادِیَ الَّذینَ اَسْرَفُوا عَلی اَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللّهِ اِنَّ اللّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمیعا اِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحیمُ

قُلْ: بگو:

یا عِبادِیَ: ای بندگان من

الَّذینَ اَسْرَفُوا: که اسراف کردید

سوره زمر لغات و مفاهیم قرآن کریم (211)

عَلی اَنْفُسِهِمْ: بر خودتان،

لا تَقْنَطُوا: ناامید نشوید

مِنْ رَحْمَةِ: از رحمت

اللّهِ: خدا،

اِنَّ اللّهَ: به درستی که خداوند

یَغْفِرُ الذُّنُوبَ: می آمرزد گناهان را

ص:176

جَمیعا: همه را.

اِنَّهُ: همانا او،

هُوَ الْغَفُورُ: اوست آمرزنده

الرَّحیمُ: مهربان.

54 وَ اَنیبُوا اِلی رَبِّکُمْ وَ اَسْلِمُوا لَهُ مِنْ قَبْلِ اَنْ یَأْتِیَکُمُ الْعَذابُ ثُمَّ لا تُنْصَروُنَ

وَ اَنیبُوا: و بازگردید، توبه کنید

(212) جلد 24 سوره زمر

اِلی رَبِّکُمْ: به سوی پروردگارتان

وَ اَسْلِمُوا: و تسلیم شوید

لَهُ مِنْ قَبْلِ: برای او قبل از

اَنْ یَأْتِیَکُمُ: این که بیابد شما را

الْعَذابُ ثُمَّ: عذاب سپس

لا تُنْصَروُنَ: (از سوی هیچ کس) یاری نشوید.

55 وَ اتَّبِعُوا اَحْسَنَ ما اُنْزِلَ اِلَیْکُمْ مِنْ رَبِّکُمْ

ص:177

مِنْ قَبْلِ اَنْ یَأْتِیَکُمُ الْعَذابُ بَغْتَةً وَ اَنْتُمْ لاتَشْعُروُنَ

وَ اتَّبِعُوا: و پیروی کنید از

اَحْسَنَ: بهترین

ما اُنْزِلَ: چیزی که نازل شده

اِلَیْکُمْ: به سوی شما

مِنْ رَبِّکُمْ: از جانب پروردگارتان

سوره زمر لغات و مفاهیم قرآن کریم (213)

مِنْ قَبْلِ: قبل از

اَنْ یَأْتِیَکُمُ: این که بیاید شما را

الْعَذابُ بَغْتَةً: عذاب ناگهانی

وَ اَنْتُمْ: در حالی که شما

لا تَشْعُروُنَ: درک نکنید، بی خبر باشید.

56 اَنْ تَقُولَ نَفْسٌ یا حَسْرَتی عَلی ما فَرَّطْتُ فی جَنْبِ اللّهِ وَ اِنْ کُنْتُ لَمِنَ السّاخِرینَ

اَنْ تَقُولَ: (تامبادا) که بگوید

نَفْسٌ: کسی

ص:178

یا حَسْرَتی: ای دریغا! ای افسوس!

عَلی ما فَرَّطْتُ: بر آن چه کوتاهی کردم

فی جَنْبِ اللّهِ: در حقّ خدا

وَ اِنْ کُنْتُ: و همانا بودم

(214) جلد 24 سوره زمر

لَمِنَ: حقّا از

السّاخِرینَ: مسخره کنندگان.

57 اَوْ تَقُولَ لَوْ اَنَّ اللّهَ هَدانی لَکُنْتُ مِنَ الْمُتَّقینَ

اَوْ تَقُولَ: یا بگوید:

لَوْ اَنَّ: اگر همانا

اللّهَ: خدا

هَدانی: هدایت می کرد مرا

لَکُنْتُ: حتما بودم

مِنَ الْمُتَّقینَ: از پرهیزکاران.

ص:179

(216) جلد 24 سوره غافر

ذِی: صاحب

الطَّوْلِ: فضل و بخشش،

لا اِلهَ: نیست معبودی

اِلاّ هُوَ: مگر او،

اِلَیْهِ: به سوی اوست

الْمَصیرُ: بازگشت.

35 اَلَّذینَ یُجادِلُونَ فی اآیاتِ اللّهِ بِغَیْرِ سُلْطانٍ اَتیهُمْ کَبُرَ مَقْتا عِنْدَ اللّهِ وَ عِنْدَ الَّذینَ امَنُوا کَذلِکَ یَطْبَعُ اللّهُ عَلی کُلِّ قَلْبِ مُتَکَبِّرٍ جَبّارٍ

اَلَّذینَ: آنان که

یُجادِلُونَ: مجادله می کنند

فی آیاتِ: در آیات

اللّهِ: خدا

سوره غافر لغات و مفاهیم قرآن کریم (217)

بِغَیْرِ سُلْطانٍ: بدون دلیل، بدون حجّتی که

اَتیهُمْ: آمده باشد ایشان را،

ص:181

کَبُرَ: بزرگ است

مَقْتا: از نظر چشم

عِنْدَ اللّهِ: نزد خدا

وَ عِنْدَ الَّذینَ: نزد خدا

امَنُوا: ایمان آوردند.

کَذلِکَ: این چنین

یَطْبَعُ اللّهُ: مهر می زند خدا

عَلی کُلِّ قَلْبِ: بر هر قلب

مُتَکَبِّرٍ: متکبّر

جَبّارٍ: زورگویی.

36 وَ قالَ فِرْعَوْنُ یا هامانُ ابْنِ لی صَرْحا

(218) جلد 24 سوره غافر

لَعَلّی اَبْلُغُ الاَْسْبابَ

وَ قالَ: و گفت:

فِرْعَوْنُ: فرعون

یا هامانُ: ای هامان!

ص:182

ابْنِ: بنا کن، بساز

لی صَرْحا: برای من قصری بلند

لَعَلّی اَبْلُغُ: شاید من برسم

الاَْسْبابَ: به اسباب، به وسایل.

37 اَسْبابَ السَّمواتِ فَاطَّلِعَ اِلیاِلهِ مُوسی وَ اِنّی لاََظُنُّهُ کاذِبا وَ کَذلِکَ زُیِّنَ لِفِرْعَوْنَ سُوءُ عَمَلِه وَ صُدَّ عَنِ السَّبیلِ وَ ما کَیْدُ فِرْعَوْنَ اِلاّ فیتَبابٍ

اَسْبابَ: وسایل (صعود به)

السَّمواتِ: آسمان ها

سوره غافر لغات و مفاهیم قرآن کریم (219)

فَاطَّلِعَ: پس اطّلاع پیدا کنم

اِلی اِلهِ: از خدای

مُوسی: موسی

وَ اِنّی: و به درستی که من

لاََظُنُّهُ: هر آینه گمان می کنم او

کاذِبا: دروغ گو باشد،

ص:183

وَ کَذلِکَ: و این چنین

زُیِّنَ: زینت داده شد، آراسته شد

لِفِرْعَوْنَ: برای فرعون

سُوءُ عَمَلِه: زشتی و بدی کارش،

وَ صُدَّ: و بازداشته شد

عَنِ السَّبیلِ: از راه راست،

وَ ما کَیْدُ: و نبود نقشه

فِرْعَوْنَ: فرعون

(220) جلد 24 سوره غافر

اِلاّ فی: مگر در

تَبابٍ: تباهی، هلاکت

40 مَنْ عَمِلَ سَیِّئَةً فَلا یُجْزی اِلاّ مِثْلَها وَ مَنْ عَمِلَ صالِحا مِنْ ذَکَرٍ اَوْ اُنْثی وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَاُولئِکَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ یُرْزَقُونَ فیها بِغَیْرِ حِسابٍ

مَنْ عَمِلَ: هر کس انجام دهد

سَیِّئَةً: عمل بدی،

ص:184

فَلا یُجْزی: پس جزا داده نمی شود

اِلاّ مِثْلَها: مگر به مانند آن،

وَ مَنْ عَمِلَ: و هر کس انجام دهد

صالِحا: عمل صالحی،

مِنْ ذَکَرٍ: از مرد

اَوْ اُنْثی: یا زن،

سوره غافر لغات و مفاهیم قرآن کریم (221)

وَ هُوَ: در حالی که او

مُؤْمِنٌ: مؤمن باشد،

فَاُولئِکَ: پس آنان

یَدْخُلُونَ: داخل می شوند

الْجَنَّةَ: به بهشت،

یُرْزَقُونَ: روزی داده می شوند

فیها: در آن

بِغَیْرِ حِسابٍ: بی حساب.

51 اِنّا لَنَنْصُرُ رُسُلَنا وَ الَّذینَ امَنُوا فِی الْحَیوةِ

ص:185

الدُّنْیا وَیَوْمَ یَقُومُ الاَْشْهادُ

اِنّا: به درستی که ما

لَنَنْصُرُ: حتما یاری می کنیم

رُسُلَنا: فرستادگانمان را

(222) جلد 24 سوره غافر

وَ الَّذینَ: و کسانی را که

امَنُوا: ایمان آوردند

فِی الْحَیوةِ: در زندگانی

الدُّنْیا: دنیا

وَ یَوْمَ: و روزی که

یَقُومُ: به پامی خیزند

الاَْشْهادُ: گواهان، شاهدان.

60 وَ قالَ رَبُّکُمُ ادْعُونی اَسْتَجِبْ لَکُمْ اِنَّ الَّذینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبادَتی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرینَ

وَ قالَ: و گفت:

رَبُّکُمُ: پروردگارتان

ص:186

ادْعُونی: بخوانید مرا

اَسْتَجِبْ: تا اجابت کنم

سوره غافر لغات و مفاهیم قرآن کریم (223)

لَکُمْ: شما را،

اِنَّ: همانا

الَّذینَ: کسانی که

یَسْتَکْبِرُونَ: تکبّر می ورزند

عَنْ عِبادَتی: از عبادت من

سَیَدْخُلُونَ: به زودی داخل می شوند

جَهَنَّمَ: به جهنّم

داخِرینَ: در حالی که خوار و ذلیل اند.

61 اَللّهُ الَّذی جَعَلَ لَکُمُ اللَّیْلَ لِتَسْکُنُوا فیهِ وَ النَّهارَ مُبْصِرا اِنَّ اللّهَ لَذُو فَضْلٍ عَلَی النّاسِ وَ لکِنَّ اَکْثَرَ النّاسِ لا یَشْکُرُونَ

اَللّهُ: خداوند

الَّذی: کسی است که

ص:187

(224) جلد 24 سوره غافر

جَعَلَ: قرار داد

لَکُمُ: برای شما

اللَّیْلَ: شب را

لِتَسْکُنُوا: تا آرام گیرید

فیهِ: در آن

وَ النَّهارَ: و روز را

مُبْصِرا: روشنی بخش،

اِنَّ: به درستی که

اللّهَ: خداوند

لَذُو: هر آینه دارای

فَضْلٍ: فضلی است

عَلَی النّاسِ: بر مردم

وَ لکِنَّ: ولیکن

اَکْثَرَ: بیشتر

سوره غافر لغات و مفاهیم قرآن کریم (225)

النّاسِ: مردم

لا یَشْکُرُونَ: سپاسگزاری نمی کنند.

ص:188

64 اَللّهُ الَّذی جَعَلَ لَکُمُ الاَْرْضَ قَرارا وَ السَّماءَ بِناءً وَصَوَّرَکُمْ فَاَحْسَنَ صُوَرَکُمْ وَ رَزَقَکُمْ مِنَ الطَّیِّباتِ ذلِکُمُ اللّهُ رَبُّکُمْ فَتَبارَکَ اللّهُ رَبُّ الْعالَمینَ اَللّهُ: خدا

الَّذی: کسی است که

جَعَلَ: قرار داد

لَکُمُ: برای شما

الاَْرْضَ: زمین را

قَرارا: قرارگاه

وَ السَّماءَ: و آسمان را

بِناءً: بنائی

وَ صَوَّرَکُمْ: و صورت گری کرد شما را،

(226) جلد 24 سوره غافر

فَاَحْسَنَ: پس نیکو گردانید

صُوَرَکُمْ: صورت هایتان را

وَ رَزَقَکُمْ: و روزی داد به شما

مِنَ الطَّیِّباتِ: از چیزهای پاکیزه.

ص:189

ذلِکُمُ: این است

اللّهُ: خدا

رَبُّکُمْ: پروردگارتان،

فَتَبارَکَ: پس پربرکت

اللّهُ: خدا

رَبُّ: پروردگار

الْعالَمینَ: جهانیان.

67 هُوَ الَّذی خَلَقَکُمْ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ یُخْرِجُکُمْ طِفْلاً ثُمَّ لِتَبْلُغُوا اَشُدَّکُمْ ثُمَّ

سوره غافر لغات و مفاهیم قرآن کریم (227)

لِتَکُونُوا شُیُوخا وَ مِنْکُمْ مَنْ یُتَوَفّی مِنْ قَبْلُ وَ لِتَبْلُغُوا اَجَلاً مُسَمًّی وَ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ

هُوَ الَّذی: او کسی است که

خَلَقَکُمْ: خلق کرد شما را

مِنْ تُرابٍ: از خاکی

ثُمَّ: سپس

ص:190

مِنْ نُطْفَةٍ: از نطفه ای

ثُمَّ: سپس

مِنْ عَلَقَةٍ:از خون بسته شده ای

ثُمَّ: سپس

یُخْرِجُکُمْ: خارج می کند شما را

طِفْلاً: به صورت کودکی

ثُمَّ: سپس

لِتَبْلُغُوا: تا برسید

(228) جلد 24 سوره غافر

اَشُدَّکُمْ: به رشدتان (سنّ بلوغ)

ثُمَّ: سپس

لِتَکُونُوا: تا بشوید

شُیُوخا: پیر، سالمند

وَ مِنْکُمْ: و بعضی از شما

مَنْ: کسانی هستند که

یُتَوَفّی: فوت می کنند

مِنْ قَبْلُ: قبل از آن، پیش از پیری،

ص:191

وَ لِتَبْلُغُوا: و تا برسید

اَجَلاً: به اجلی

مُسَمًّی: معین

وَ لَعَلَّکُمْ: و شاید شما

تَعْقِلُونَ: تعقّل کنید.

سوره غافر لغات و مفاهیم قرآن کریم (229)

79 اَللّهُ الَّذی جَعَلَ لَکُمُ الاَْنْعامَ لِتَرْکَبُوا مِنْها وَ مِنْها تَأْکُلُونَ

اَللّهُ: خدا

الَّذی: کسی است که

جَعَلَ: قرار داد

لَکُمُ: برای شما

الاَْنْعامَ: چهارپایان را

لِتَرْکَبُوا: تا سوار شوید

مِنْها: بعضی از آن ها را،

وَ مِنْها: و بعضی از آن ها را

ص:192

تَأْکُلُونَ: بخورید، تغذیه کنید.

80 وَ لَکُمْ فیها مَنافِعُ وَ لِتَبْلُغُوا عَلَیْها حاجَةً فی صُدُورِکُمْ وَ عَلَیْها وَ عَلَی الْفُلْکِ تُحْمَلُونَ

(230) جلد 24 سوره غافر

وَ لَکُمْ: و برای شما

فیها: در آن

مَنافِعُ: منافعی است

وَ لِتَبْلُغُوا: و تا برسید

عَلَیْها: بر آن

حاجَةً: به حاجتی که

فی صُدُورِکُمْ: در سینه های شماست

وَ عَلَیْها: و بر آن

وَ عَلَی: و بر

الْفُلْکِ: کشتی

تُحْمَلُونَ: حمل می شوید، سوار می شوید.

ص:193

سوره غافر لغات و مفاهیم قرآن کریم (231)

لِقَوْمٍ: برای قومی که

یَعْلَمُونَ: بدانند.

4 بَشیرا وَ نَذیرا فَاَعْرَضَ اَکْثَرُهُمْ فَهُمْ لایَسْمَعُونَ

بَشیرا: بشارت دهنده

وَ نَذیرا: و بیم دهنده است

فَاَعْرَضَ: پس روی گردان شدند

اَکْثَرُهُمْ: بیشترشان

فَهُمْ: پس ایشان

لا یَسْمَعُونَ: نمی شنوند.

سوره فصّلت لغات و مفاهیم قرآن کریم (233)

20 حَتّی اِذا ما جاءُوها شَهِدَ عَلَیْهِمْ سَمْعُهُمْ وَ اَبْصارُهُمْ وَ جُلُودُهُمْ بِما کانُوا یَعْمَلُونَ

حَتّی اِذا: تا زمانی که

ما جاءُوها: بیایند کنار آن (آتش)

ص:195

شَهِدَ: گواهی می دهد

عَلَیْهِمْ: بر ضدّ آن ها

سَمْعُهُمْ: گوششان

وَ اَبْصارُهُمْ: و دیدگانشان

وَ جُلُودُهُمْ: و پوست هایشان

بِما: به خاطر آن چه

کانُوا یَعْمَلُونَ: انجام می دادند.

21 وَ قالُوا لِجُلُودِهِمْ لِمَ شَهِدْتُمْ عَلَیْنا قالُوا اَنْطَقَنَا اللّهُ الَّذی اَنْطَقَ کُلَّ شَیْ ءٍ وَ هُوَ خَلَقَکُمْ اَوَّلَ

(234) جلد 24 سوره فصّلت

مَرَّةٍ وَ اِلَیْهِ تُرْجَعُونَ

وَ قالُوا: و گویند:

لِجُلُودِهِمْ: به پوست های تن خود

لِمَ شَهِدْتُمْ: چرا گواهی دادید

عَلَیْنا: بر ضدّ ما؟

قالُوا: گویند:

ص:196

اَنْطَقَنَا: به سخ درآورده ما را،

اللّهُ الَّذی: خدایی که

اَنْطَقَ: به سخن درآورده

کُلَّ شَیْ ءٍ: هر چیزی را

وَ هُوَ: و او

خَلَقَکُمْ: خلق کرد شما را

اَوَّلَ مَرَّةٍ: نخستین بار

وَ اِلَیْهِ: و به سوی او

سوره فصّلت لغات و مفاهیم قرآن کریم (235)

تُرْجَعُونَ: بازگردانده می شوید.

22 وَ ما کُنْتُمْ تَسْتَتِرُونَ اَنْ یَشْهَدَ عَلَیْکُمْ سَمْعُکُمْ وَ لااَبْصارُکُمْ وَ لا جُلُودُکُمْ وَ لکِنْ ظَنَنْتُمْ اَنَّ اللّهَ لا یَعْلَمُ کَثیرا مِمّا تَعْمَلُونَ

وَ ما کُنْتُمْ: و پنهان و مستور نمی کردید

تَسْتَتِرُونَ: نمی کردید

اَنْ یَشْهَدَ: این که گواهی دهد

ص:197

عَلَیْکُمْ سَمْعُکُمْ: بر شما گوش شما

وَ لا اَبْصارُکُمْ: و نه دیدگان شما

وَ لا جُلُودُکُمْ: و نه پوست های تن شما،

وَ لکِنْ: ولیکن

ظَنَنْتُمْ: گمان می کردید

اَنَّ اللّهَ: همانا خداوند

(236) جلد 24 سوره فصّلت

لا یَعْلَمُ: نمی داند

کَثیرا مِمّا: بسیاری از آن چه

تَعْمَلُونَ: انجام می دهید.

23 وَ ذلِکُمْ ظَنُّکُمُ الَّذی ظَنَنْتُمْ بِرَبِّکُمْ اَرْدیکُمْ فَاَصْبَحْتُمْ مِنَ الْخاسِرینَ

وَ ذلِکُمْ: و این

ظَنُّکُمُ الَّذی: گمان شما که

ظَنَنْتُمْ: گمان می داشتید

بِرَبِّکُمْ: به پروردگارتان

ص:198

اَرْدیکُمْ: هلاک کرد شما را،

فَاَصْبَحْتُمْ: پس صبح کردید

مِنَ الْخاسِرینَ: (سرانجام) از زیان کاران شدید.

سوره فصّلت لغات و مفاهیم قرآن کریم (237)

26 وَ قالَ الَّذینَ کَفَرُوا لا تَسْمَعُوا لِهذَا الْقُرْاآنِ وَ الْغَوْا فیهِ لَعَلَّکُمْ تَغْلِبُونَ

وَ قالَ: و گفتند:

الَّذینَ: کسانی که

کَفَرُوا: کافر شدند

لا تَسْمَعُوا: گوش ندهید

لِهذَا الْقُرْآنِ: به این قرآن

وَ الْغَوْا فیهِ: و جنجال کنید در آن

لَعَلَّکُمْ: شاید شما

تَغْلِبُونَ: غلبه کنید.

34 وَ لا تَسْتَوِی الْحَسَنَةُ وَ لاَ السَّیِّئَةُ ادْفَعْ

ص:199

بِالَّتی هِیَ اَحْسَنُ فَاِذَا الَّذی بَیْنَکَ وَ بَیْنَهُ عَداوَةٌ کَاَنَّهُ وَلِیٌ حَمیمٌ

(238) جلد 24 سوره فصّلت

وَ لا تَسْتَوِی: مساوی نیست

الْحَسَنَةُ: نیکی، خوبی

وَ لاَ السَّیِّئَةُ: و بدی،

ادْفَعْ: (بدی را) دفع کن

بِالَّتی: به (روشی) که

هِیَ اَحْسَنُ: آن بهتر است

فَاِذَا الَّذی: پس ناگاه آن که

بَیْنَکَ وَ بَیْنَهُ: بین تو و بین او

عَداوَةٌ: دشمنی بود،

کَاَنَّهُ وَلِیٌّ: گویی که او دوستی

حَمیمٌ: گرم و صمیمی گشته است.

35 وَ ما یُلَقّیها اِلاَّ الَّذینَ صَبَرُوا وَ ما یُلَقّیها اِلاّ ذُو حَظٍّ عَظیمٍ

ص:200

سوره فصّلت لغات و مفاهیم قرآن کریم (239)

وَ ما یُلَقّیها: و دریافت نمی کنند آن را

اِلاَّ الَّذینَ: مگر کسانی که

صَبَرُوا: صبر کردند

وَ ما یُلَقّیها: و دریافت نمی کنند آن را

اِلاّ: مگر (کسانی که)

ذُو حَظٍّ: دارای بهره

عَظیمٍ: بزرگی (از ایمان و تقوا) هستند.

36 وَ اِمّا یَنْزَغَنَّکَ مِنَ الشَّیْطانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللّهِ اِنَّهُ هُوَ السَّمیعُ الْعَلیمُ

وَ اِمّا: و اگر

یَنْزَغَنَّکَ: وسوسه شدی تو

مِنَ الشَّیْطانِ: از جانب شیطان

نَزْغٌ: وسوسه ای،

(240) جلد 24 سوره فصّلت

فَاسْتَعِذْ بِاللّهِ: پس پناه ببر به خدا،

اِنَّهُ: به درستی که او

ص:201

هُوَ السَّمیعُ: اوست شنوای

الْعَلیمُ: دانا.

44 وَ لَوْ جَعَلْناهُ قُرْانا اَعْجَمِیّا لَقالُوا لَوْلا فُصِّلَتْ ایاتُهُ ءَاَعْجَمِیٌّ وَ عَرَبِیٌّ قُلْ هُوَ لِلَّذینَامَنُوا هُدیً وَ شِفاءٌ وَ الَّذینَ لا یُؤْمِنُونَ فیاذانِهِمْ وَقْرٌ وَ هُوَ عَلَیْهِمْ عَمیً اُولئِکَ یُنادَوْنَ مِنْ مَکانٍ بَعیدٍ

وَ لَوْ: و اگر

جَعَلْناهُ: قرار می دادیم آن را

قُرْانا: قرآنی

اَعْجَمِیّا: غیر عربی

لَقالُوا: حتما می گفتند:

سوره فصّلت لغات و مفاهیم قرآن کریم (241)

لَوْلا فُصِّلَتْ: چرا روشن نیست، جدای از هم نیست

ایاتُهُ: آیاتش،

ءَاَعْجَمِیٌّ: آیا قرآن عجمی

وَ عَرَبِیٌّ: و پیامبری عربی؟

ص:202

قُلْ هُوَ: بگو: این

لِلَّذینَ: برای کسانی که

امَنُوا: ایمان آورده اند

هُدیً: هدایت

وَ شِفاءٌ: و شفاست

وَ الَّذینَ: و کسانی که

لا یُؤْمِنُونَ: ایمان نمی آورند

فی اذانِهِمْ: در گوش هایشان

وَقْرٌ: سنگینی است

وَ هُوَ: و این (قرآن)

(242) جلد 24 سوره فصّلت

عَلَیْهِمْ: بر آن ها

عَمیً: مایه کوری است،

اُولئِکَ: (گویی) آنان

یُنادَوْنَ: صدا زده می شوند

مِنْ مَکانٍ بَعیدٍ: از مکانی دور.

ص:203

46 مَنْ عَمِلَ صالِحا فَلِنَفْسِه وَ مَنْ اَساءَ فَعَلَیْها وَ مارَبُّکَ بِظَلاّمٍ لِلْعَبیدِ

مَنْ عَمِلَ: هر کس انجام دهد

صالِحا: عمل صالحی

فَلِنَفْسِه: پس به سود خود اوست،

وَ مَنْ اَساءَ: و هر کس بدی کند

فَعَلَیْها: پس به ضرر خود اوست.

وَ ما رَبُّکَ: و نیست پروردگار تو

سوره فصّلت لغات و مفاهیم قرآن کریم (243)

بِظَلاّمٍ: ستمکار

لِلْعَبیدِ: به بندگان.

«پایان جزء 24»

ص:204

(244) جلد 24 سوره فصّلت

49 لا یَسْأَمُ الاِْنْسانُ مِنْ دُعاءِ الْخَیْرِ وَ اِنْ مَسَّهُ الشَّرُّ فَیَؤُسٌ قَنُوطٌ

لا یَسْأَمُ: خسته نمی شود

الاِْنْسانُ: انسان

مِنْ دُعاءِ: از درخواست

لْخَیْرِ: خیر

وَ اِنْ مَسَّهُ: و اگر برسد به او

الشَّرُّ: بدی

فَیَؤُسٌ: پس بسیار مأیوس

قَنُوطٌ: و بسیار ناامید می گردد.

50 وَ لَئِنْ اَذَقْناهُ رَحْمَةً مِنّا مِنْ بَعْدِ ضَرّاءَ مَسَّتْهُ لَیَقُولَنَّ هذا لی وَ ما اَظُنُّ السّاعَةَ قائِمَةً وَ لَئِنْ رُجِعْتُ اِلی رَبّی اِنَّ لی عِنْدَهُ لَلْحُسْنی

سوره فصّلت لغات و مفاهیم قرآن کریم (245)

فَلَنُنَبِّئَنَّ الَّذینَ کَفَرُوا بِما عَمِلُوا وَ لَنُذیقَنَّهُمْ مِنْ عَذابٍ غَلیظٍ

ص:205

وَ لَئِنْ: و هر آینه اگر

اَذَقْناهُ: بچشانیم به او

رَحْمَةً: رحمتی

مِنّا: از جانب خود

مِنْ بَعْدِ: از بعدِ

ضَرّاءَ: ضرری که

مَسَّتْهُ: رسیده به او

لَیَقُولَنَّ: حتما خواهد گفت:

هذا لی: این (به خاطر استحقاق) من است

وَ ما اَظُنُّ: و گمان نمی کنم

السّاعَةَ: که قیامت

قائِمَةً: برپاشود

(246) جلد 25 سوره فصّلت

وَ لَئِنْ: و هر آینه اگر

رُجِعْتُ: بازگردانده شوم

اِلی رَبّی: به سوی پروردگارم،

اِنَّ لی: همانا برای من

ص:206

عِنْدَهُ: نزد او

لَلْحُسْنی: (منزلتی) نیکوتر است،

فَلَنُنَبِّئَنَّ: پس حتما خبر می دهیم

الَّذینَ: به آنان که

کَفَرُوا: کافر شدند

بِما: آن چه را که

عَمِلُوا: عمل کردند

وَ لَنُذیقَنَّهُمْ: و قطعا می چشانیم آن ها را

مِنْ عَذابٍ: از عذابی

غَلیظٍ: سخت، شدید.

سوره فصّلت لغات و مفاهیم قرآن کریم (247)

51 وَ اِذا اَنْعَمْنا عَلَی الاِْنْسانِ اَعْرَضَ وَنا بِجانِبِه وَ اِذا مَسَّهُ الشَّرُّ فَذُو دُعاءٍ عَریضٍ

وَ اِذا: و هرگاه

اَنْعَمْنا: نعمت دادیم

عَلَی الاِْنْسانِ: بر انسان

ص:207

اَعْرَضَ: روی گرداند

وَنا بِجانِبِه: و کناره گرفت

وَ اِذا مَسَّهُ: و هرگاه رسیده به او

الشَّرُّ: بدی،

فَذُو دُعاءٍ: پس دعای

عَریضٍ: عریض و طویل داشت.

53 سَنُریهِمْ ایاتِنا فِی الاْفاقِ وَ فی اَنْفُسِهِمْ

(248) جلد 25 سوره فصّلت

حَتّی یَتَبَیَّنَ لَهُمْ اَنَّهُ الْحَقُّ اَوَ لَمْ یَکْفِ بِرَبِّکَ اَنَّهُ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ شَهیدٌ

سَنُریهِمْ: به زودی نشان می دهیم به آن ها

ایاتِنا: نشانه های خود را

فِی الاْفاقِ: در اطراف جهان

وَ فی اَنْفُسِهِمْ: و در جان هایشان

حَتّی یَتَبَیَّنَ: تا روشن شود

لَهُمْ: برایشان

ص:208

اَنَّهُ: همانا او

الْحَقُّ: حق است

اَوَ لَمْ یَکْفِ: آیا و کافی نیست

بِرَبِّکَ: که پروردگار تو

اَنَّهُ: همانا او

عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ: بر هر چیزی

سوره فصّلت لغات و مفاهیم قرآن کریم (249)

شَهیدٌ: شاهد و گواه است؟

ص:209

(250) جلد 25 سوره فصّلت

الْحَکیمُ: حکیم.

4 لَهُ ما فِی السَّمواتِ وَ ما فِی الاَْرْضِ وَ هُوَ الْعَلِیُّ الْعَظیمُ

لَهُ: برای اوست

ما فِی: آن چه در

السَّمواتِ: آسمان ها

وَ ما فِی: و آن چه در

الاَْرْضِ: زمین است،

وَ هُوَ الْعَلِیُّ: و او بلند مرتبه

الْعَظیمُ: بزرگ است.

(252) جلد 25 سوره شوری

5 تَکادُ السَّمواتُ یَتَفَطَّرْنَ مِنْ فَوْقِهِنَّ وَ الْمَلائِکَةُ یُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَ یَسْتَغْفِرُونَ لِمَنْ فِی الاَْرْضِ اَلا اِنَّ اللّهَ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحیمُ

تَکادُ: نزدیک است

ص:211

السَّمواتُ: آسمان ها

یَتَفَطَّرْنَ: از هم بشکافند

مِنْ فَوْقِهِنَّ: از قسمت بالایشان،

وَ الْمَلائِکَةُ: و فرشتگان

یُسَبِّحُونَ: تسبیح می کنند

بِحَمْدِ: به حمد

رَبِّهِمْ: پروردگارشان

وَ یَسْتَغْفِرُونَ: و طلب آمرزش می کنند

لِمَنْ: برای کسانی که

فِی الاَْرْضِ: در زمین هستند.

سوره شوری لغات و مفاهیم قرآن کریم (253)

اَلا: آگاه باش

اِنَّ اللّهَ: به درستی که

هُوَ الْغَفُورُ: او، آمرزنده

الرَّحیمُ: مهربان است.

6 وَالَّذینَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِه اَوْلِیاءَ اللّهُ حَفیظٌ

ص:212

عَلَیْهِمْ وَ ما اَنْتَ عَلَیْهِمْ بِوَکیلٍ

وَ الَّذینَ: و کسانی که

اتَّخَذُوا: گرفتند

مِنْ دُونِه: غیر از او را

اَوْلِیاءَ: سرپرست،

اللّهُ: خداوند

حَفیظٌ: حافظ، مراقب

عَلَیْهِمْ: بر آن هاست

(254) جلد 25 سوره شوری

وَ ما اَنْتَ: و نیستی تو

عَلَیْهِمْ: بر ایشان

بِوَکیلٍ: وکیل .

7 وَ کَذلِکَ اَوْحَیْنا اِلَیْکَ قُرْانا عَرَبِیّا لِتُنْذِرَ اُمَ الْقُری وَ مَنْ حَوْلَها وَ تُنْذِرَ یَوْمَ الْجَمْعِ لا رَیْبَ فیهِ فَریقٌ فِی الْجَنَّةِ وَ فَریقٌ فِی السَّعیرِ

وَ کَذلِکَ: و این چنین

ص:213

اَوْحَیْنا: وحی کردیم ما

اِلَیْکَ: به سوی تو

قُرْانا عَرَبِیّا: قرآنی عربی

لِتُنْذِرَ: تا بیم دهی

اُمَّ الْقُری: اهل مکّه

وَ مَنْ: و کسانی را که

سوره شوری لغات و مفاهیم قرآن کریم (255)

حَوْلَها: پیرامون آن هستند

وَ تُنْذِرَ: و بیم دهی

یَوْمَ: از روزی که

الْجَمْعِ: (همه خلائق) جمعند

لا رَیْبَ: که شکی نیست

فیهِ: در آن،

فَریقٌ: گروهی

فِی الْجَنَّةِ: در بهشت

وَ فَریقٌ: و گروهی

فِی السَّعیرِ: در آتش شعله ورند.

ص:214

8 وَ لَوْ شاءَ اللّهُ لَجَعَلَهُمْ اُمَّةً واحِدَةً وَ لکِنْ یُدْخِلُ مَنْ یَشاءُ فی رَحْمَتِه وَ الظّالِمُونَ ما لَهُمْ مِنْ وَلِیٍّ وَ لا نَصیرٍ

وَ لَوْ: و اگر

(256) جلد 25 سوره شوری

شاءَ اللّهُ: می خواست خدا

لَجَعَلَهُمْ: هر آینه قرار می داد آن ها را

اُمَّةً واحِدَةً: امّت واحدی

وَ لکِنْ: ولیکن

یُدْخِلُ: داخل می کند

مَنْ یَشاءُ: هر که را بخواهد

فی رَحْمَتِه: در رحمتش،

وَ الظّالِمُونَ: و ظالمان

ما لَهُمْ: نیست برای آن ها

مِنْ: هیچ

وَلِیٍّ: سرپرستی، دوستی

وَ لا نَصیرٍ: و نه یاوری.

ص:215

12 لَهُ مَقالیدُ السَّمواتِ وَ الاَْرْضِ یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ یَشاءُ وَ یَقْدِرُ اِنَّهُ بِکُلِّ شَیْ ءٍ عَلیمٌ

سوره شوری لغات و مفاهیم قرآن کریم (257)

لَهُ: برای اوست

مَقالیدُ: کلیدهای

السَّمواتِ: آسمان ها

وَ الاَْرْضِ: و زمین،

یَبْسُطُ: وسعت می دهد

الرِّزْقَ: روزی را

لِمَنْ: برای هرکس که

یَشاءُ: بخواهد

وَ یَقْدِرُ: و تنگ می گیرد،

اِنَّهُ: همانا او

بِکُلِّ شَیْ ءٍ: به هر چیزی

عَلیمٌ: داناست.

13 شَرَعَ لَکُمْ مِنَ الدّینِ ما وَصّی بِه نُوحا

ص:216

(258) جلد 25 سوره شوری

وَ الَّذی اَوْحَیْنا اِلَیْکَ وَ ما وَصَّیْنا بِه اِبْراهیمَ وَ مُوسی وَ عیسی اَنْ اَقیمُوا الدّینَ وَ لا تَتَفَرَّقُوا فیهِ کَبُرَ عَلَی الْمُشْرِکینَ ما تَدْعُوهُمْ اِلَیْهِ اللّهُ یَجْتَبی اِلَیْهِ مَنْ یَشاءُ وَ یَهْدی اِلَیْهِ مَنْ یُنیبُ

شَرَعَ: تشریع کرد، مقرّر نمود

لَکُمْ: برای شما

مِنَ الدّینِ: از دین

ما: آن چه را که

وَصّی: توصیه کرد

بِه نُوحا: آن را به نوح

وَ الَّذی: و آن که

اَوْحَیْنا: وحی کردیم

اِلَیْکَ: به سوی تو

وَ ما وَصَّیْنا: و آن چه توصیه کردیم

سوره شوری لغات و مفاهیم قرآن کریم (259)

بِه اِبْراهیمَ: آن را به ابراهیم

وَ مُوسی: و موسی

ص:217

وَ عیسی: و عیسی،

اَنْ اَقیمُوا: این که به پا دارید

الدّینَ: دین را

وَ لا تَتَفَرَّقُوا: و تفرقه سازی نکنید

فیهِ: در آن،

کَبُرَ: بزرگ است، سخت است

عَلَی الْمُشْرِکینَ: بر مشرکین

ما: آن چه

تَدْعُوهُمْ: دعوتشان می کنی

اِلَیْهِ: به سوی آن،

اللّهُ: خداوند

یَجْتَبی: برمی گزیند

(260) جلد 25 سوره شوری

اِلَیْهِ: به سوی خود

ص:218

مَنْ یَشاءُ: هر که را بخواهد

وَ یَهْدی: و هدایت می کند

اِلَیْهِ: به سوی خود

مَنْ: هر که را

یُنیبُ: (به خدا) روی آوَرَد

15 فَلِذلِکَ فَادْعُ وَ اسْتَقِمْ کَما اُمِرْتَ وَ لا تَتَّبِعْ اَهْواءَ هُمْ وَ قُلْ امَنْتُ بِما اَنْزَلَ اللّهُ مِنْ کِتابٍ وَ اُمِرْتُ لاَِعْدِلَ بَیْنَکُمُ اللّهُ رَبُّنا وَ رَبُّکُمْ لَنا اَعْمالُنا وَ لَکُمْ اَعْمالُکُمْ لا حُجَّةَ بَیْنَنا وَ بَیْنَکُمُ اللّهُ یَجْمَعُ بَیْنَنا وَ اِلَیْهِ الْمَصیرُ

فَلِذلِکَ: پس برای این (دین اسلام)

فَادْعُ: پس دعوت کن

سوره شوری لغات و مفاهیم قرآن کریم (261)

وَ اسْتَقِمْ: و استقامت کن

کَما: همان گونه که

اُمِرْتَ: مأمور شدی،

وَ لا تَتَّبِعْ: و پیروی نکن

اَهْواءَ هُمْ: هوی و هوس های آن ها را،

وَ قُلْ: و بگو:

ص:219

امَنْتُ: ایمان آورده ام

بِمْا: به آن چه که

اَنْزَلَ: نازل کرده

اللّهُ: خداوند

مِنْ کِتابٍ: از کتاب،

وَ اُمِرْتُ: و مأمورم

لاَِعْدِلَ: تا به عدالت رفتار کنم

بَیْنَکُمُ: بین شما،

(262) جلد 25 سوره شوری

اللّهُ: خداوند

رَبُّنا: پروردگار ما

وَ رَبُّکُمْ: و پروردگار شما

لَنا: برای ماست

اَعْمالُنا: اعمال ما

وَ لَکُمْ: و برای شماست

اَعْمالُکُمْ: اعمال شما،

لا حُجَّةَ: دلیلی نیست، بحث و جَدَلی نیست

ص:220

بَیْنَنا: میان ما

وَ بَیْنَکُمُ: و میان شما،

اللّهُ: خداوند

یَجْمَعُ: جمع می کند

بَیْنَنا: بین ما،

وَ اِلَیْهِ: و به سوی اوست

سوره شوری لغات و مفاهیم قرآن کریم (263)

الْمَصیرُ: بازگشت.

20 مَنْ کانَ یُریدُ حَرْثَ الاْخِرَةِ نَزِدْ لَهُ فی حَرْثِه وَ مَنْ کانَ یُریدُ حَرْثَ الدُّنْیا نُؤْتِه مِنْها وَ ما لَهُ فِی الاْخِرَةِ مِنْ نَصیبٍ

مَنْ: هر کس

کانَ یُریدُ: بخواهد

حَرْثَ: کِشت

الاْخِرَةِ: آخرت را

نَزِدْ لَهُ: می افزاییم برایش

ص:221

فی حَرْثِه: در کِشتش،

وَ مَنْ: و هر کس

کانَ یُریدُ: بخواهد

حَرْثَ: کِشت

(264) جلد 25 سوره شوری

الدُّنْیا: دنیا را،

نُؤْتِه: می دهیم به او

مِنْها: از آن

وَ ما لَهُ: و نیست برای او

فِی الاْخِرَةِ: در آخرت

مِنْ: هیچ

نَصیبٍ: نصیبی، بهره ای.

25 وَ هُوَ الَّذی یَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِه وَ یَعْفُوا عَنِ السَّیِّئاتِ وَ یَعْلَمُ ما تَفْعَلُونَ

وَ هُوَ الَّذی: و او کسی است که

یَقْبَلُ: قبول می کند

ص:222

التَّوْبَةَ: توبه را

عَنْ عِبادِه: از بندگانش

سوره شوری لغات و مفاهیم قرآن کریم (265)

وَ یَعْفُوا: و عفو می کند، در می گذَرَد

عَنِ السَّیِّئاتِ: از بدی ها

وَ یَعْلَمُ: و می داند

ما تَفْعَلُونَ: آن چه انجام می دهید.

26 وَ یَسْتَجیبُ الَّذینَ امَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ وَ یَزیدُهُمْ مِنْ فَضْلِه وَالْکافِرُونَ لَهُمْ عَذابٌ شَدیدٌ

وَ یَسْتَجیبُ: و اجابت می کند (دعای)

الَّذینَ: کسانی را که

امَنُوا: ایمان آوردند

وَ عَمِلُوا: و انجام دادند

الصّالِحاتِ: عمل صالح

وَ یَزیدُهُمْ: و زیاد می کند، می افزاید

مِنْ فَضْلِه: از فضلش،

ص:223

(266) جلد 25 سوره شوری

وَ الْکافِرُونَ: و کافران،

لَهُمْ: برای ایشان است

عَذابٌ شَدیدٌ: عذابی سخت.

27 وَ لَوْ بَسَطَ اللّهُ الرِّزْقَ لِعِبادِه لَبَغَوْا فِی الاَْرْضِ وَ لکِنْ یُنَزِّلُ بِقَدَرٍ ما یَشاءُ اِنَّهُ بِعِبادِه خَبیرٌ بَصیرٌ

وَ لَوْ بَسَطَ: و اگر وسعت می داد

اللّهُ: خداوند

الرِّزْقَ: روزی را

لِعِبادِه: بر بندگانش،

لَبَغَوْا: حتما سرکشی می کردند

فِی الاَْرْضِ: در زمین،

وَ لکِنْ: ولیکن

سوره شوری لغات و مفاهیم قرآن کریم (267)

یُنَزِّلُ: نازل می کند

بِقَدَرٍ: به مقدار

ما یَشاءُ: آن چه که می خواهد.

ص:224

اِنَّهُ: همانا او

بِعِبادِه: به بندگانش

خَبیرٌ: آگاه

بَصیرٌ: و بیناست.

28 وَ هُوَ الَّذی یُنَزِّلُ الْغَیْثَ مِنْ بَعْدِ ما قَنَطُوا وَ یَنْشُرُ رَحْمَتَهُ وَ هُوَ الْوَلِیُّ الْحَمیدُ

وَ هُوَ: و او

الَّذی: کسی است که

یُنَزِّلُ: نازل می کند

الْغَیْثَ: باران را

(268) جلد 25 سوره شوری

مِنْ بَعْدِ: از بعدِ

ما قَنَطُوا: آن که ناامید شدند

وَ یَنْشُرُ: و نشر می دهد، می گسترد

رَحْمَتَهُ: رحمتش را،

وَ هُوَ الْوَلِیُّ: و او سرپرست

الْحَمیدُ: ستوده است.

ص:225

29 وَ مِنْایاتِه خَلْقُ السَّمواتِ وَ الاَْرْضِ وَ ما بَثَّ فیهِما مِنْ دابَّةٍ وَ هُوَ عَلی جَمْعِهِمْ اِذا یَشاءُ قَدیرٌ

وَ مِنْ ایاتِه: و از نشانه هایش،

خَلْقُ: آفرینش

السَّمواتِ: آسمان ها

وَ الاَْرْضِ: و زمین است

وَ ما بَثَّ: و آن چه پخش کرد

فیهِما: در آن دو

سوره شوری لغات و مفاهیم قرآن کریم (269)

مِنْ دابَّةٍ: از جنبندگان،

وَ هُوَ عَلی: و او بر

جَمْعِهِمْ: جمع کردنشان

اِذا یَشاءُ: هرگاه که بخواهد

قَدیرٌ: قادر است.

30 وَ ما اَصابَکُمْ مِنْ مُصیبَةٍ فَبِما کَسَبَتْ اَیْدیکُمْ وَ یَعْفُوا عَنْ کَثیرٍ

وَ ما اَصابَکُمْ: و آن چه برسد شما را

ص:226

مِنْ مُصیبَةٍ: از مصیبتی،

فَبِما: پس به خاطر آن چه

کَسَبَتْ: کسب کرد

اَیْدیکُمْ: دست های شما، می باشد

وَ یَعْفُوا: و عفو می کند، در می گذَرَد

(270) جلد 25 سوره شوری

عَنْ کَثیرٍ: از بسیاری.

31 وَ ما اَنْتُمْ بِمُعْجِزینَ فِی الاَْرْضِ وَ ما لَکُمْ مِنْ دُونِ اللّهِ مِنْ وَلِیٍّ وَ لا نَصیرٍ

وَ ما اَنْتُمْ: و نیستند شما

بِمُعْجِزینَ: عاجزکننده (خدا)

فِی الاَْرْضِ: در زمین،

وَ ما لَکُمْ: و نیست برای شما

مِنْ دُونِ: غیر از

اللّهِ: خدا

مِنْ وَلِیٍّ: هیچ سرپرستی

وَ لا نَصیرٍ: و نه یاوری.

ص:227

32 وَ مِنْ ایاتِهِ الْجَوارِ فیِ الْبَحْرِ کَالاَْعْلامِ

وَ مِنْ: و از

سوره شوری لغات و مفاهیم قرآن کریم (271)

ایاتِهِ: نشانه هایش

الْجَوارِ: کشتی هایی است

فیِ الْبَحْرِ: در دریا

کَالاَْعْلامِ: مانند کوه ها.

33 اِنْ یَشَأْ یُسْکِنِ الرّیحَ فَیَظْلَلْنَ رَواکِدَ عَلی ظَهْرِه اِنَّ فی ذلِکَ لاَآیاتٍ لِکُلِّ صَبّارٍ شَکُورٍ

اِنْ یَشَأْ: اگر بخواهد

یُسْکِنِ الرّیحَ: ساکن می کند باد را،

فَیَظْلَلْنَ: پس می مانند، متوقّف می شوند

رَواکِدَ: بی حرکت

عَلی ظَهْرِه: بر پشتش

اِنَّ فی ذلِکَ: به درستی که در این

لاَآیاتٍ: هر آینه نشانه هایی است

(272) جلد 25 سوره شوری

لِکُلِّ صَبّارٍ: برای هر صبرکننده

ص:

228

شَکُورٍ: شکرگزار.

38 وَ الَّذینَ اسْتَجابُوا لِرَبِّهِمْ وَ اَقامُوا الصَّلوةَ وَ اَمْرُهُمْ شُوری بَیْنَهُمْ وَ مِمّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ

وَ الَّذینَ: و آنان که

اسْتَجابُوا: اجابت کردند

لِرَبِّهِمْ: برای پروردگارشان

وَ اَقامُوا: و برپا داشتند

الصَّلوةَ: نماز را

وَ اَمْرُهُمْ: و کارشان

شُوری: مشورت کردن

بَیْنَهُمْ: بین خودشان است

وَ مِمّا: و از آن چه

سوره شوری لغات و مفاهیم قرآن کریم (273)

رَزَقْناهُمْ: روزی دادیم ایشان را

یُنْفِقُونَ: انفاق می کنند.

ص:229

(274) جلد 25 سوره شوری

لَیَقُولُنَّ خَلَقَهُنَّ الْعَزیزُ الْعَلیمُ

وَ لَئِنْ: و هر آینه اگر

سَأَلْتَهُمْ: بپرسی از ایشان

مَنْ خَلَقَ: چه کسی خلق کرده

السَّمواتِ: آسمان ها

وَ الاَْرْضَ: و زمین را

لَیَقُولُنَّ: حتما می گویند:

خَلَقَهُنَّ: خلق کرده آن ها را

الْعَزیزُ الْعَلیمُ: خداوند عزیز و دانا

10 اَلَّذی جَعَلَ لَکُمُ الاَْرْضَ مَهْدا وَ جَعَلَ لَکُمْ

(276) جلد 25 سوره زخرف

فیها سُبُلاً لَعَلَّکُمْ تَهْتَدوُنَ

اَلَّذی: آن کسی که

جَعَلَ لَکُمُ: قرار داد برای شما

الاَْرْضَ: زمین را

مَهْدا: گهواره، استراحت گاه

وَ جَعَلَ لَکُمْ: و قرارداد برای شما

ص:231

فیها سُبُلاً: در آن راه هایی

لَعَلَّکُمْ: شاید شما

تَهْتَدوُنَ: هدایت شوید.

11 وَ الَّذی نَزَّلَ مِنَ السَّماءِ ماءً بِقَدَرٍ فَأَنْشَرْنا بِهِ بَلْدَةً مَیْتا کَذلِکَ تُخْرَجُونَ

وَ الَّذی: و آن کسی که

نَزَّلَ: نازل کرد

سوره زخرف لغات و مفاهیم قرآن کریم (277)

مِنَ السَّماءِ: از آسمان

ماءً: آبی

بِقَدَرٍ: به اندازه،

فَأَنْشَرْنا: پس زنده کردیم

بِهِ: به وسیله آن

بَلْدَةً: سرزمین

مَیْتا: مرده را،

کَذلِکَ: این چنین

تُخْرَجُونَ: (از قبرها) خارج کرده می شوید.

ص:232

12 وَ الَّذی خَلَقَ الاَْزْواجَ کُلَّها وَ جَعَلَ لَکُمْ مِنَ الْفُلْکِ وَ الاَْنْعامِ ما تَرْکَبُونَ

وَ الَّذی: و آن کسی که

خَلَقَ: خلق کرد

الاَْزْواجَ: زوج ها را

(278) جلد 25 سوره زخرف

کُلَّها: همه اش را

وَ جَعَلَ: و قرار داد

لَکُمْ: برای شما

مِنَ الْفُلْکِ: از کشتی ها

وَ الاَْنْعامِ: و چهارپایان

ما تَرْکَبُونَ: آنچه سوار می شوید.

13 لِتَسْتَووُا عَلی ظُهُورِهِ ثُمَّ تَذْکُروُا نِعْمَةَ رَبِّکُمْ اِذَا اسْتَوَیْتُمْ عَلَیْهِ وَ تَقُولُوا سُبْحانَ الَّذی سَخَّرَ لَنا هذا وَ ما کُنّا لَهُ مُقْرِنینَ

لِتَسْتَووُا: تا مستقر شوید

عَلی ظُهُورِهِ: بر پشت آن ها

ص:233

ثُمَّ تَذْکُروُا: سپس یاد کنید

نِعْمَةَ: نعمت

سوره زخرف لغات و مفاهیم قرآن کریم (279)

رَبِّکُمْ: پروردگارتان را

اِذَا: هنگامی که

اسْتَوَیْتُمْ: قرار گرفتید

عَلَیْهِ: بر آن،

وَ تَقُولُوا: و بگویید:

سُبْحانَ: پاک و منزّه است

الَّذی: آن که

سَخَّرَ لَنا: مسخّر کرد برای ما

هذا: این را

وَ ما کُنّا: و نبودیم ما

لَهُ مُقْرِنینَ: آن را، رام کنندگان.

14 وَ اِنّا اِلی رَبِّنا لَمُنْقَلِبُونَ

وَ اِنّا: و به درستی که ما

(280) جلد 25 سوره زخرف

اِلی: به سوی

ص:234

رَبِّنا: پروردگارمان

لَمُنْقَلِبُونَ: یقینا بازمی گردیم.

32 اَهُمْ یَقْسِمُونَ رَحْمَتَ رَبِّکَ نَحْنُ قَسَمْنا بَیْنَهُمْ مَعیشَتَهُمْ فِی الْحَیوةِ الدُّنْیا وَ رَفَعْنا بَعْضَهُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجاتٍ لِیَتَّخِذَ بَعْضُهُمْ بَعْضا سُخْرِیّا وَ رَحْمَتُ رَبِّکَ خَیْرٌ مِمّا یَجْمَعُونَ

اَهُمْ: آیا ایشان

یَقْسِمُونَ: تقسیم می کنند

رَحْمَتَ: رحمتِ

رَبِّکَ: پروردگار تو را؟

نَحْنُ: ما

قَسَمْنا: تقسیم کردیم

سوره زخرف لغات و مفاهیم قرآن کریم (281)

بَیْنَهُمْ: بین آن ها

مَعیشَتَهُمْ: معیشتشان را

فِی الْحَیوةِ: در زندگی

ص:235

الدُّنْیا: دنیا،

وَ رَفَعْنا: و بالا بردیم

بَعْضَهُمْ: بعضی از ایشان را

فَوْقَ: بالاتر از

بَعْضٍ: بعضی دیگر

دَرَجاتٍ: از نظر درجات،

لِیَتَّخِذَ: تا بگیرند

بَعْضُهُمْ: بعضی از آن ها

بَعْضا: بعض دیگر را

سُخْرِیّا: به خدمت.

وَ رَحْمَتُ: و رحمت

(282) جلد 25 سوره زخرف

رَبِّکَ: پروردگار تو

خَیْرٌ مِمّا: بهتر است از آن چه

یَجْمَعُونَ: جمع می کنند.

33 وَ لَوْ لا اَنْ یَکُونَ النّاسُ اُمَّةً واحِدَةً لَجَعَلْنا

ص:236

لِمَنْ یَکْفُرُ بِالرَّحْمنِ لِبُیُوتِهِمْ سُقُفا مِنْ فِضَّةٍ وَ مَعارِجَ عَلَیْها یَظْهَروُنَ

وَ لَوْ: و اگر

لا اَنْ یَکُونَ: نبود این که باشند

النّاسُ اُمَّةً: مردم امّتی

واحِدَةً: واحد (در انکار خدا)

لَجَعَلْنا: حتما قرار می دادیم

لِمَنْ: برای آنان که

یَکْفُرُ: کفر می ورزند

سوره زخرف لغات و مفاهیم قرآن کریم (283)

بِالرَّحْمنِ: به خدای رحمان

لِبُیُوتِهِمْ: برای خانه هایشان

سُقُفا: سقفی

مِنْ فِضَّةٍ: از نقره

وَ مَعارِجَ: و نردبان هایی که

عَلَیْها: بر آن

یَظْهَروُنَ: بالا بروند.

ص:237